Φρέσκια ρίγανη

Θέλουμε λίγη ρίγανη για το φαγητό ή τη σαλάτα. Ποιό είναι το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε; Να ρίξουμε λίγη απ΄ τη ρίγανη που μαζέψε πρόπερσι ο θείος στο χωριό; Όχι, υπάρχει κάτι καλύτερο: η φρέσκια ρίγανη. Αυτή που κόβουμε με τα χέρια μας ... 

Διαβάστε τη συνέχεια εδώ

Η καλλιέργεια της ρίγανης σε γλάστρα είναι εύκολη ακόμη και για αρχάριους κηπουρούς (φωτ. Δ.Α.)

Άρωμα και σκιά το καλοκαίρι

Φλαμουριά και τιλιά είναι δύο ονομασίες για το ίδιο φυτό, ένα μεγάλο φυλλοβόλο δέντρο με ύψος 20-30 μ. και διάμετρο 10-15 μ. που ανήκει στο γένος Tilia sp. Ομοίως, τίλιο και φλαμούρι είναι το ίδιο πράγμα, το ρόφημα που φτιάχνουμε απ΄ τα άνθη της φλαμουριάς. 

Τα άνθη της φλαμουριάς έχουν ένα γλυκό και δυνατό άρωμα (φωτ. Τ.Α.)

Η φλαμουριά προτιμά θέσεις ηλιόλουστες ή ημισκιερές, αντέχει στον άνεμο και δεν έχει προβλήματα από την παγωνιά ή την καλοκαιρινή ζέστη. Θέλει έδαφος βαθύ, αφράτο, γόνιμο με καλή στράγγιση. Αν της δώσουμε όλα αυτά και επιπλέον τακτικά ποτίσματα θα τη δούμε να αναπτύσσεται πολύ γρήγορα. Όμως σ’ αυτή τη ζωή δεν μπορεί κανείς να τα έχει όλα: θάλασσα και φλαμουριά δεν ταιριάζουν. Άρα είναι ακατάλληλη για παραθαλάσσιους κήπους. Αλλά και στους πολύ μικρούς κήπους θα πρέπει να το σκεφτούμε καλά πριν τη φυτέψουμε.Με τη διάμετρο που μπορεί να αποκτήσει η φυλλωσιά της θα φτάσει κάποια στιγμή να καλύπτει επιφάνεια 80 - 180 τ.μ. , ενώ θέλουμε και απόσταση 7-8 μ. τουλάχιστον από τοίχους και άλλες κατασκευές. Χωράει στον κήπο μας, τόσο σε ύψος όσο και σε πλάτος; Αν ναι, τότε προχωράμε. 

Η φλαμουριά είναι ένα μεγάλο δέντρο και της ταιριάζουν οι μεγάλοι χώροι. Εδώ  μία φλαμουριά στο πάρκο Αλκαζάρ της Λάρισας πριν ακόμη αποκτήσει το τελικό της μέγεθος. (Φωτ. Δ.Α.)

Στα φυτώρια είναι εύκολο να βρούμε φλαμουριές διαφόρων ειδών όπως είναι η Tilia cordata και T. hybrida Argentea, τα οποία διαφέρουν στο σχήμα και στην πυκνότητα της κώμης, στην απόχρωση των φύλλων ή και στο τελικό μέγεθος. Η T. cordata είναι η πιο «συμμαζεμένη», γίνεται μόνον ... 15-20 μ. ψηλή με τη μισή διάμετρο, αν και υπάρχει μια ποικιλία της η Rancho που μπορεί να ξεπεράσει τα 20 μ. Η Argentea έχει κωνική φυλλωσιά και γίνεται 25-30 μ. ψηλή. Περίπου ίδιο σχήμα έχει και η ευρωπαϊκή φλαμουριά (T. europaea) αλλά γίνεται κάπως μικρότερη. 

Φλαμουριά στο Άλσος της Κηφισιάς (φωτ. Δ.Α.)

Είπαμε ότι είναι φυλλοβόλο δέντρο, επομένως το χειμώνα τα κλαδιά της θα είναι γυμνά. Αυτό σημαίνει ότι όπου είναι φυτεμένη η φλαμουριά το χειμώνα θα περνούν οι ακτίνες του ήλιου ενώ το καλοκαίρι θα έχουμε σκιά. Προς το τέλος του χειμώνα εμφανίζεται η νέα βλάστηση και περίπου στο τέλος της άνοιξης ή το καλοκαίρι εμφανίζονται και τα πολύ αρωματικά, αλλά μικρά ανθάκια της. Το φθινόπωρο, με τα πρώτα κρύα τα φύλλα κιτρινίζουν και πέφτουν όλα μέσα σε λίγες μέρες. Αυτό είναι ένα επιθυμητό χαρακτηριστικό καθώς δεν χρειάζεται να είμαστε με τη σκούπα ή τη τσουγκράνα στο χέρι για πολλές εβδομάδες. 

Παραφυάδες μιας νεαρής φλαμουριάς (φωτ. Τ.Α.)

Ετσι στην πράξη, οι κυριώτερες φροντίδες μας θα είναι το πότισμά της και η αφαίρεση των παραφυάδων που βγάζει με ... μανία. Την άνοιξη θα πιάσει μελίγκρες. Δεν τις αποφεύγουμε, αλλά μόνον αν η φλαμουριά μας είναι ακόμη νεαρή αξίζει τον κόπο να ασχοληθούμε μ’ αυτές, μια και σε μεγάλα δέντρα δεν μπορούν να κάνουν σημαντικές ζημιές. Το σημείο που χρειάζεται προσοχή είναι η εδαφική υγρασία. Αφ ενός το καλοκαίρι θα χρειαστεί σίγουρα να της δίνουμε νερό 4-5 φορές το μήνα, αφ ετέρου το νερό αυτό δεν πρέπει να λιμνάζει στο έδαφος, γιατί τότε θα αρχίσουν τα προβλήματα. Κλαδέματα θα κάνουμε μόνον σε νεαρά φυτά λίγο πριν τελειώσει ο χειμώνας με σκοπό να αφαιρέσουμε ξερά κλαδιά ή να διαμορφώσουμε τη κώμη, αν κρίνουμε ότι χρειάζεται κάτι τέτοιο. Γενικά είναι ένα «εύκολο» φυτό αρκεί να το φυτέψει κανείς στο σωστό μέρος. 

Να θυμηθώ να μην ξεχάσω

Με άλλα λόγια, υπενθυμίσεις! 

Γκρι λεκέδες από το ωίδιο σε τριανταφυλλιά (φωτ. Τ.Α.)

• Θειάφι στις τριανταφυλλιές βάζουμε από τώρα. Έτσι θα τις γλυτώσουμε από το ωίδιο, από τη μαύρη κηλίδωση και ταυτόχρονα θα ξεφορτωθούμε και ένα μέρος του πληθυσμού του τετράνυχου. Δείτε εδώ ή και εδώ για το θειάφισμα και εδώ για τα θειαφιστήρια. 

Οι ορτανσίες δεν είναι μπλε από ... μόνες τους αλλά γίνονται (φωτ. Δ.Α.)

• Αν φέτος θέλουμε οι ορτανσίες να έχουν μπλε άνθη πρέπει από τώρα να το φροντίσουμε. Δείτε πως γίνεται εδώ ή και εδώ. 

Μια ιστορία για την άκανθο

Η τηλεόραση, οι εφημερίδες, τα περιοδικά, τα βιβλία, οι διαφημίσεις, οι αφίσες, μεταδίδουν και προβάλουν εικόνες. Πάρα πολλές εικόνες! Υποψιάζομαι ότι αυτός ο πληθωρισμός εικόνων στο χαρτί ή στην οθόνη γεμίζει τόσο πολύ το μυαλό μας ώστε δυσκολευόμαστε να δώσουμε περισσότερη προσοχή στις εικόνες που υπάρχουν ζωντανές γύρω μας. Σίγουρα και η συνήθεια παίζει το ρόλο της όμως νομίζω ότι πολύ παλιά, τότε που δεν υπήρχαν τόσες πολλές εικόνες σε χαρτί και οθόνες, οι άνθρωποι έδιναν μεγαλύτερη σημασία σε αυτά που έβλεπαν γύρω τους. 

Η ανακάλυψη του Κορινθιακού κιονόκρανου από τον Καλλίμαχο. Χαρακτικό του Claude Perrault, 1684. Πηγή: Wikimedia Commons

Σε ένα τοπίο όπου τα περισσότερα αυτοφυή φυτά έχουν μικρά και σκληρά φύλλα, πολύ συχνά, αγκαθωτά και γκριζωπά, ένα φυτό με τεράστια πράσινα, δαντελωτά φύλλα δεν μπορεί παρά να ξεχωρίζει. Η ιστορία λέει ότι ο γλύπτης Καλλίμαχος, είδε σε ένα Κορινθιακό νεκροταφείο μία άκανθο να αγκαλιάζει με τα φύλλα της ένα καλάθι πάνω σε έναν τάφο. Από εκεί εμπνεύσθηκε το Κορινθιακό κιονόκρανο. Όμως υπάρχει και ένα μακεδονικό νόμισμα του 4ου π.Χ. αιώνα που εικονίζει φύλλα ακάνθου. Στην Ελλάδα έχουμε δύο είδη ακάνθου, τη μαλακή Acanthus mollis και την αγκαθωτή Acanthus spinosus. Η πρώτη φυτρώνει άγρια μόνο στη βόρειο Ελλάδα ενώ η δεύτερη υπάρχει και στα νότια. Άρα το πιθανότερο είναι ότι το μοτίβο φύλλου πάνω στο κορινθιακό κιονόκρανο προέρχεται από την αγκαθωτή άκανθο και το μοτίβο στο νόμισμα απ’ τη μαλακή. Αυτές οι πληροφορίες προέρχονται από δύο βιβλία του Έλμουτ Μπάουμαν το πρώτο έχει τον τίτλο: «Η ελληνική χλωρίδα στο μύθο, στην τέχνη, στη λογοτεχνία» (έκδοση της Ελληνικής Εταιρίας Προστασίας της Φύσεως) ενώ το δεύτερο είναι το «Φυτά σε αρχαία ελληνικά νομίσματα» απ’ τις εκδόσεις Ηλίβατον. 

Η μαλακή άκανθος (φωτ. Τ.Α.)

Η μαλακή άκανθος (Acanthus mollis) είναι η πιο συχνά καλλιεργούμενη από τις δύο και τη βρίσκουμε στα πιο «ενημερωμένα» κέντρα κήπου. Διαβάστε για αυτήν πατώντας εδώ. Την αγκαθωτή (Acanthus spinosus) σπάνια την έχω δει να πωλείται, αλλά αυτό μπορεί να μη σημαίνει κάτι.

Η αγκαθωτή άκανθος (φωτ. Δ.Α.)

Άκανθος στα δύσκολα

Η άκανθος (Acanthus mollis και Acanthus spinosus) είναι ένα απ’ τα φυτά που βλέπουμε πολύ συχνά μπροστά μας αλλά δεν τους δίνουμε σημασία. Όμως δεν ήταν πάντα έτσι γιατί το μοτίβο των φύλλων της στολίζει τα κιονόκρανα Κορινθιακού ρυθμού. Αυτό όμως είναι μια άλλη ιστορία που θα τη βρείτε εδώ. 

Μη αρδευόμενη άκανθος το Δεκέμβριο (φωτ. Τ.Α.)

Στην αγορά βρίσκουμε σχετικά εύκολα την μαλακή Acanthus mollis ενώ η αγκαθωτή Acanthus spinosus είναι μάλλον δυσεύρετη, και έτσι ό,τι παρατίθεται στη συνέχεια αφορά την πρώτη. 
Η μαλακή άκανθος είναι ένα καλλωπιστικό που θα ευδοκιμήσει ακόμη και στα πιο δύσκολα σημεία ενός κήπου, σε θέσεις σκιερές με χώμα σκληρό και άγονο. Δηλαδή, αν κάποιος ψάχνει να βρει τι μπορεί να φυτέψει κάτω από πεύκα, ας δοκιμάσει την άκανθο. Το μόνο που θέλει είναι λίγο χώμα για να απλώσει τις ρίζες της. 

Σκιερό παρτέρι με ακάνθους στο Διομήδειο Βοτανικό Κήπο. Η φωτ. είναι τραβηγμένη προς το τέλος του φθινόπωρου, τα φυτά είναι αρδευόμενα. (Φωτ. Δ.Α.)

Έχει πράσινα σκούρα φύλλα, πολύ μεγάλα, που μπορεί να έχουν μήκος πάνω από 0,50 μ. και λίγο μικρότερο πλάτος. Οι μίσχοι τους βγαίνουν μέσα απ’ το χώμα αφού το φυτό δεν έχει κορμό ούτε διακλαδώσεις. Από το κέντρο της ροζέτας των φύλλων εμφανίζεται την άνοιξη ένα μακρύ ανθοφόρο στέλεχος, ψηλότερο από τη φυλλωσιά. 

Απρίλιος, τα λουλούδια αρχίζουν να εμφανίζονται (φωτ. Τ.Α.)

Το φυτό χωρίς τα άνθη φτάνει σε ύψος 0,50-0,70 μ. Δηλαδή είναι ένα ποώδες φυτό. Το άν θα είναι πολυετές ή εποχικό εξαρτάται από εμάς. Αν την ποτίζουμε θα είναι πράσινη όλο το χρόνο. Αν δεν ποτίζουμε θα δούμε το φυτό να εξαφανίζεται μέσα στο καλοκαίρι, περίπου τον Ιούλιο. Προς τα μέσα του φθινόπωρου, με τη βοήθεια των βροχών, αρχίζουν να βγαίνουν μέσα από το χώμα οι νεαροί τρυφεροί βλαστοί της ακάνθου. Όλη την άνοιξη μεγαλώνουν μέρα με τη μέρα μέχρι που εμφανίζονται τα λουλούδια. Το φυτό αρχίζει να παίρνει την ... κάτω βόλτα όσο εξαντλείται το απόθεμα νερού στο χώμα. Όλα αυτά όμως αφορούν ακάνθους που δεν ποτίζονται. Εφ όσον ποτίζουμε το φυτό είναι πράσινο όλο το χρόνο και όταν κάποιο πεθάνει δεν θα το καταλάβουμε επειδή στο μεταξύ θα έχει αντικατασταθεί από τις νέες ακάνθους που φυτρώνουν από τους σπόρους που έπεσαν στο χώμα. 

Λεπτομέρεια των λουλουδιών (φωτ. Δ.Α.)

Αυτά όλα γίνονται στους κήπους και τα πάρκα. Δεν έχω δει ποτέ άκανθα σε βεράντα. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει. Όμως πολύ θα ‘θελα να 'ξέρα αν έχει δει κανείς ή αν έχει άκανθα στη βεράντα του.