Κυριακή 24 Νοεμβρίου 2013

Αλλαγή εικόνας

Το φθινόπωρο είναι εδώ και οι κατιφέδες στην αρχική σελίδα του μπλογκ έπρεπε να φύγουν. Στη θέση τους μερικά άνθη γυνέριου. Κατά τη γνώμη μου, το γυνέριο (Cortaderia selloana) είναι ένα φυτό φθινοπωρινό και χειμωνιάτικο. 
Διαβάστε για αυτό πατώντας, εδώ

Σάββατο 23 Νοεμβρίου 2013

Ξύλα για το αυτοκίνητα


Η ομιλία μου στην ημερίδα «100 χρόνια αυτοκίνηση στην Ελλάδα, 1913-2013» που έγινε την Τρίτη 19 Νοεμβρίου 2013, στο Hellenic Motor Museum, στην Αθήνα. Φυσικά, έχω κάνει κάποπιες μικρές ώστε να διαβάζεται ευκολότερα, από όποιον έχει την απαραίτητη υπομονή. Η ομιλία αποτελεί περίληψη του κειμένου που περιέχεται στα επίμετρα του βιβλίου του Ηλία Καφάογλου, «Ελληνική Αυτοκίνηση 1900 - 1940. Ανθρωποι, δρόμοι, οχήματα, αγώνες», των εκδόσεων Υψιλον.    


ΞΥΛΑ ΓΙΑ ΤΟ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ 

Οταν ο Ηλίας Καφάογλου με ρώτησε τι ξέρω για την οξυά τη βελανιδιά και κάποια άλλα δέντρα νόμισα προς στιγμήν ότι κάτι του συμβαίνει. Εχει κήπο στο σπίτι του. Αλλά πιστεύω πως για αυτόν ο κήπος είναι μόνον ένας χώρος που διασχίζει κανείς για να φτάσει στην εξώπορτα, ενώ τα δέντρα είναι κάτι πράγματα από ακατέργαστο ξύλο που -καλώς- βρίσκονται πάνω στα βουνά και -κακώς- μπορεί να βρεθούν δεξιά και αριστερά από δρόμους όπου τρέχουν αυτοκίνητα. Χρειάστηκε να μου εξηγήσει τη σχέση ξυλείας και αυτοκινήτου για να ασχοληθώ με το θέμα. Εξ άλλου μου αρέσουν τόσο τα αυτοκίνητα όσο και τα δέντρα. 

Ηθελα ο τίτλος της ομιλίας μου να είναι ΞΥΛΟ ΓΙΑ ΤΟ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ, όμως αυτό θα ήταν παραπλανητικό. «Ξύλο» για χάρη του αυτοκινήτου έχουμε μέχρι και σήμερα ενώ στην πραγματικότητα η ξυλεία έπαψε να είναι δομικό υλικό της κατασκευής αυτοκινήτων από τα τέλη της δεκαετίας του ’30. Κάποια στιγμή, έγινε υλικό πολυτελείας και το βρίσκουμε ακόμη και σήμερα σε ορισμένα πολύ ακριβά μοντέλα αυτοκινήτων. 

Πάμε όμως πίσω στο ξεκίνημα της αυτοκίνησης. Τότε οι μόνοι άνθρωποι που είχαν την εμπειρία και την τεχνολογική υποδομή για την κατασκευή ενός αμαξώματος ήταν φυσικά οι αμαξοποιοί. Μια ματιά στα πρώτα αυτοκίνητα φτάνει για να καταλάβει κανείς πως για τους αμαξοποιούς το μόνο που άλλαζε ήταν η κινητήρια δύναμη. Αντί να βάζουν τα άλογα μπροστά από την άμαξα όπως έκαναν για αιώνες τα έβαζαν μέσα σε αυτήν, υπό μορφή κινητήρα, φυσικά. 

Ετσι, διάφορα παλιά εγχειρίδια αμαξοποιίας είναι μια καλή πηγή για να μάθουμε τα είδη ξυλείας που χρησιμοποιούνταν τότε. Το Ονοματιστικόν του εν τω στρατώ υλικού, ένα βιβλίο του 1932, που συνέταξε η Διεύθυνση Πυροβολικού του Ελληνικού Στρατού έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ξυλεία μια και το Πυροβολικό έδινε βάρος σε τέτοια ζητήματα αφού κάπως έπρεπε να ρυμουλκηθούν τα πυροβόλα του. 

Τα ξύλα που χρησιμοποιούνταν στην αμαξοποιία ήταν κατά κύριο λόγο τα εξής: καραγάτσι, οξυά, δρυς, λευκό και δεσποτάκι. 

Το καραγάτσι προέρχεται από την φτελιά, 
η οξυά από το ομώνυμο δέντρο, 
η δρυς από την βελανιδιά, 
η λευκή ξυλεία είναι προϊόν του πεύκου και του ελάτου,
το δεσποτάκι παράγεται από τον φράξο ή μελία. 

Σε εκείνες της πρώτες δεκαετίες της αυτοκίνησης οι αμαξοποιοί, είτε εμπειρικά είτε κατόπιν μετρήσεων, γνώριζαν καλά ότι τα ξύλα αυτά ικανοποιούσαν τις απαιτούμενες τεχνικές προδιαγραφές. Δεν θα σας φάω την ώρα με αριθμούς για τεχνικά χαρακτηριστικά των διαφόρων ειδών ξύλου που χρησιμοποιούνταν στην αμαξοποιία. Θα αναφερθώ σε άλλα θέματα σχετικά με τα ξύλα. Θέματα που ελπίζω ότι προκαλούν περισσότερες ερώτησεις από όσες απαντήσεις θα μπορέσω να δώσω εδώ. 

Τα δέντρα που δίνουν την προαναφερθείσα ξυλεία τα συναντάμε όλα στη χλωρίδα μας. 

Είδη φτελιάς συναντάμε σε όλη σχεδόν την Ελλάδα, ηπειρωτική και νησιωτική. Το ξύλο της είναι ελαστικό, ανθεκτικό στην υγρασία, επεξεργάζεται εύκολα. Τα φύλλα της θεωρούνταν εξαιρετική ζωοτροφή. Όμως όταν οι κτηνοτρόφοι κλάδευαν τις φτελιές για να ταΐσουν τα ζώα τους, το δέντρο έχανε τη δενδρώδη μορφή του. Γίνονταν θάμνος. 

Οξυές συναντάμε σε περιοχές της Ελλάδας με υψόμετρο από 600 έως 1800 μ. συνήθως. Το νοτιότερο σημείο εξάπλωσής της είναι το όρος Οξυά, νότια του Καρπενησίου. Το ξύλο της είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό. 

Fagus
Οξυές στον Γράμμο. (φωτ.Τ. Ανδριτσόπουλος)
Στη χώρα μας ζουν πολλά είδη βελανιδιάς, περισσότερα από 10. Είναι εξαπλωμένα σε όλη την Ελλάδα. Κάποια είναι μικρά, όπως το πουρνάρι που φτάνει τα 8-10 μ. Κάποια άλλα όπως η γρανίτσα ή χνουδωτή βελανιδιά, ξεπερνούν τα 30 μ. Το ξύλο της δρυός είναι καλής ποιότητας και πολύ χρήσιμο. Ομως τα δάση βελανιδιάς θεωρούνται «αγροδασικά συστήματα» και όχι απλά δάση, επειδή τα φύλλα τους και οι καρποί τους είναι καλή ζωοτροφή ενώ δίνουν και βαφικές και δεψικές ουσιές. 

Quercus
Δάσος από βελανιδιές το χειμώνα στον Βαλκανικό Βοτανικό Κήπο Κρουσσίων. Ο κήπος βρίσκεται στα Κρούσσια όρη, στην Ποντοκερασιά του Κιλκίς. Σε πρώτο πλάνο πεύκα, στο βάθος το δάσος που περιβάλλει και μέρος του περιλαμβάνεται στον κήπο. (φωτ.Τ. Ανδριτσόπουλος)
Το πεύκο και το έλατο που δίνουν τη λεγόμενη λευκή ξυλεία συναντώνται επίσης σε όλη σχεδόν την Ελλάδα. Είδη πεύκου έχουμε τόσο σε ορεινές όσο και πεδινές περιοχές ενώ το έλατο το βρίσκουμε στα ορεινά. Το ξύλο του πεύκου είναι ανθεκτικό και ευκατέργαστο, ενώ της ελάτης είναι ελαστικό και ανθεκτικό στην υγρασία. 

Pinus, Vaglia Calda
Μαύρη πεύκη στη Βάλια Κάλντα. (φωτ.Τ. Ανδριτσόπουλος)

Ο φράξος ή μελία δίνει καλής ποιότητας σκληρή ξυλεία. Είδη του δέντρου αυτού βρίσκουμε σε όλη σχεδόν τη χώρα μας. 

Δηλαδή θεωρητικά, είχαμε στην Ελλάδα ξυλεία για να φτιάξουμε αμαξώματα. Ομως απ’ ό,τι φαίνεται το μεγαλύτερο μέρος της απαιτούμενης ξυλείας εισάγονταν από ευρωπαϊκές χώρες, κατά κύριο λόγο. Μάλιστα το κόστος της εισαγόμενης δεν διέφερε από το κόστος της ελληνικής ξυλείας, παρά τους υψηλούς δασμούς. Γιατί έπρεπε να εισάγουμε ξυλεία; Γιατί δεν μπορούσαν οι αμαξοποιοί να πάρουν ξύλα από τα δάση μας; 

Συνοψίζοντας τα προβλήματα ήταν τα εξής: 
Δεν υπήρχαν παρά ελάχιστοι δασικοί δρόμοι. 
Οι ποτάμιοι δρόμοι δεν επαρκούσαν για τη μεταφορά των κομμένων ξύλων. Η Ελλάδα ποτέ δεν φημίζονταν για τα τεράστια ποτάμια της. 
Δεν υπήρχαν τα απαραίτητα τεχνικά μέσα για την κοπή και τη μεταφορά. 
Τα ελληνικά δάση ήταν λίγα και δεν παρείχαν υψηλής ποιότητας ξυλεία. 
Ο ανταγωνισμός συμφερόντων ήταν έντονος. 

Να πιάσουμε όμως την ιστορία από την αρχή. Τι γίνονταν στη διαδρομή από το δάσος μέχρι τον αμαξοποιό; 

Ο αμαξοποιός ήθελε ξυλεία κατάλληλη ποιοτικά και ποσοτικά. Ανέθετε σε «εργολάβους υλοτομίας» να τον προμηθεύσουν με το απαραίτητο υλικό. Αυτοί θα έπρεπε να βρουν τα κατάλληλα δέντρα και να τα μεταφέρουν στον αμαξοποιό. Αυτός πια έπρεπε να έχει κατάλληλους αποθηκευτικούς χώρους. 

Fagus
Κορμοί οξυάς στον Γράμμο που προορίζονται για βιοτεχνική χρήση. Φυσικά πρόκειται για σύγχρονη φωτογραφία, είναι όμως ενδεικτική του μεγέθους των κορμών που πρέπει να μεταφερθούν. (φωτ.Τ. Ανδριτσόπουλος)

Είπαμε ότι οξυά, βελανιδιά, φράξος, φτελιά, πεύκα και έλατα υπήρχαν και υπάρχουν στην χλωρίδα της Ελλάδας σε ορεινές, ημιορεινές και πεδινές περιοχές. 

Στις ορεινές περιοχές ο υλοτόμος είχε να αντιμετωπίσει τον ανταγωνισμό των κτηνοτρόφων. Είχε επίσης να αντιμετωπίσει το ζήτημα της μεταφοράς της μεγάλου μεγέθους ξυλείας από το βουνό μέχρι το εργοστάσιο ξυλείας. Διαφορετικά έπρεπε να τα κόψει επί τόπου. Η κοπή και η μεταφορά ήταν προβλήματα δυσεπίλυτα με τα τέχνικα και μεταφορικά μέσα της εποχής και τις οδικές υποδομές. 

Vitsi
Βοσκότοπος στο Βίτσι. Προσέξτε ότι υπάρχει μόνον μία μικρή συστάδα δέντρων. (φωτ.Τ. Ανδριτσόπουλος)
Στις πεδινές περιοχές ο υλοτόμος έπρεπε να ανταγωνιστεί και πάλι τους κτηνοτρόφους, αλλά και την πίεση για αύξηση της γεωργικής γης. Επιπλέον οι πεδινές βελανιδιές σε κάποιες περιοχές της χώρας ήταν πηγή εισοδήματος για τους κατοίκους των. Στην Αιτωλοακαρνανία, η οποία βρίσκεται σε «ακτίνα βολής» από την Πάτρα, έδρα αμαξοποιίας, τα «κύπελλα» των καρπών της βελανιδιάς συλλέγονταν «από το Μεσαίωνα μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’70» για να πωληθούν στις βιοτεχνίες βυρσοδεψίας, οπότε τα δέντρα που τα παρήγαγαν δεν έπρεπε να κόβωνται. Κάτι παρόμοιο ίσχυε και για τον φράξο ή μελία. Στα 1914 γράφει ο Γεννάδιος ότι το ξύλο του φράξου ήταν «χρήσιμον ιδίως εις την επιπλοποιίαν, την αμαξοπηγίαν και την τορνευτική» αλλά όμως συμπληρώνει ότι και ο φλοιός του ήταν «βυρσοδεψικός, βαφικός και φαρμακευτικός». 

Τελικά ήταν πολύ περισσότερο συμφέρουσα η υλοτόμηση με σκοπό την παραγωγή καυσόξυλων. Για τα καυσόξυλα δεν υπάρχουν ιδιαίτερες ποιοτικές απαιτήσεις. Ακόμη και αν το δέντρο είναι γέρικο, ροζιασμένο ή στραβό αφού κοπεί και τεμαχιστεί θα καεί στην ξυλόσομπα. Αυτή η ξυλεία όμως, είναι ακατάλληλο για βιομηχανική χρήση. 

Abies
Ενας σωρός από καυσόξυλα στον Χολωμώντα μπροστά σε φυτεία ελάτων για τα Χριστούγεννα. Τα καυσόξυλα είναι μικρά και μεταφέρονται εύκολα. (φωτ.Τ. Ανδριτσόπουλος)

Συνοψίζοντας, γύρω από τα δέντρα υπήρχε έντονος ανταγωνισμός. Οι γεωργοί ήθελαν γη για να σπείρουν και να φυτέψουν. Οι κτηνοτρόφοι ήθελαν βοσκοτόπια. Οι αστοί και οι «άνθρωποι της οικοδομής» ήθελαν γη για να χτίσουν πάνω της. Οι υλοτόμοι και οι επαγγελματίες που σχετίζονταν με την ξυλεία ήθελαν δάση για να υλοτομούν. 

Μεγάλη σύγκρουση συμφερόντων και είναι φανερό ότι τελικά δεν νίκησαν οι υλοτόμοι και «άνθρωποι της ξυλείας». Το γιατί έγιναν έτσι τα πράγματα είναι μόνον ένα από τα πολλά ερωτήματα που προκύπτουν. Στην ουσία, ό,τι αναφέρθηκε ως εδώ είναι μόνον μια αδρή περιγραφή της κατάστασης. Το όλο θέμα χρειάζεται διερεύνηση και μακάρι κάποιος να προχωρήσει σε αυτή γιατί μελετώντας τέτοιες συγκρούσεις συμφερόντων θα καταλάβουμε πολλά. Ακόμη και σε σχέση με ό,τι συμβαίνει σήμερα στη χώρα μας.

Παρασκευή 22 Νοεμβρίου 2013

Ο κήπος στην εποχή της κρίσης

Λίγα χρόνια πριν ένα ποταμάκι από δανεικά λεφτά κυλούσε στη χώρα μας. Η πηγή του βέβαια ήταν κάπου στο εξωτερικό. Τότε, ο τυπικός καινούργιος κήπος κάποιου προαστίου είχε: 

Cycas
Το απαραίτητο τσίκας (φωτ. Τ.Α.)

  • πολλά λέιλαντ ή και γκολντκρεστ· 
  • λίγο χλοοτάπητα· 
  • ένα τσίκας· 
  • δύο ή περισσότερες τριανταφυλλιές· 
  • ένα χωμάτινο λοφάκι με λίγες πέτρες που το λέγαμε βραχόκηπο, ο οποίος είχε πάνω του, έναν-δυο οριζοντιόκλαδους γιουνίπερους, ένα πυθάρι ξαπλωμένο με μια διμορφοθήκη να βγαίνει από το στόμιό του και μερικά «λουλουδάκια». 
  • Ειδικά για αυτά, η εποχή κατασκευής του κήπου θα καθόριζε αν σε «επίκαιρα» σημεία του θα σκορπίζονταν μερικά χρυσάνθεμα, πετούνιες, κυκλάμινα ή γεράνια. 

Juniperus
Ο οριζοντιόκλαδος γιουνίπερος (φωτ.Τ.Α.)
Ολα αυτά ήταν ακριβοπληρωμένα και υπερτιμημένα. Ολα ήταν σε μεγάλους αριθμούς και οπωσδήποτε στριμωγμένα σε μικρό χώρο. Σήμερα, που το χρήμα αντί να ρέει προς τα μέσα, φεύγει προς τα έξω τι γίνεται στον κήπο; 
Leylandii
Λέιλαντ, λίγο γκαζόν και το πυθάρι με γεράνια όμως και όχι διμορφοθήκη. (φωτ.Τ.Α.)
Σίγουρα δεν βγάλαμε τα καλλωπιστικά για να φυτέψουμε λαχανικά. Ομως σε πολλούς κήπους και βεράντες, βλέπει κανείς πλέον και λαχανικά. 

Οπωσδήποτε έχουμε γίνει πολύ πιο λογικοί ως προς το χλοοτάπητα. Σήμερα, όπου υπάρχει χώμα δεν είναι δεδομένο ότι θα το σκεπάσουμε με χλόη γιατί αυτή στοιχίζει. Παλιότερα το «γυμνό» χώμα έπρεπε να ... ντυθεί. 

Εκτιμήσαμε περισσότερο αυτά που ήδη έχουμε στον κήπο μας και τα φροντίζουμε για να συνεχίσουμε να τα έχουμε. 

Αρχίσαμε να μαθαίνουμε ή να προσπαθούμε να μάθουμε τεχνικές πολλαπλασιασμού των φυτών. Ετσι μπορούμε να αποκτήσουμε δωρεάν φυτά. 

Υποθέτω ότι οι αναγνώστες αυτού του ιστολόγιου ασχολούνται με τον κήπο ή τη βεράντα τους. Οπότε αν κάποιος έχει παρατηρήσει κάποια αλλαγή στις συνήθειές του σχετικά με τον κήπο, και φυσικά έχει κέφι και χρόνο, ας γράψει κάποιο σχόλιο. 

Πέμπτη 21 Νοεμβρίου 2013

Φροντίδες για τη φαλαίνοψη

Η φαλαίνοψη είναι μια επιφυτική ορχιδέα, δηλαδή έχει «μάθει» να ζει σε θέσεις φωτεινές με τις ρίζες εκτεθειμένες στο φως και τον αέρα
Διαλέγουμε μία θέση φωτεινή μέσα στο σπίτι, αποφεύγοντας οπωσδήποτε σημεία που τα «βλέπει» άμεσα ο ήλιος. Οταν ποτίζουμε βρέχουμε όλο το φυτό, και τις ρίζες και τα φύλλα και τα άνθη. Γι' αυτό καλό είναι το πότισμα να γίνεται με ψεκαστηράκι γεμάτο με νερό απ' τη βρύση. Για να ποτίσουμε, δεν βυθίζουμε τη γλάστρα μέσα σε νερό. Ποτίζουμε όποτε δούμε ότι το υπόστρωμα έχει πάψει να είναι νωπό. 


Φαλαίνοψη (φωτ.Τ.Α.)
Φαλαίνοψη (φωτ.Τ.Α.)
Φροντίζουμε να διατηρούμε τη φαλαίνοψη σε θερμοκρασία μεταξύ 20 και 25 . Δεν θέλουμε να εκτεθεί σε θερμοκρασία κάτω από τους 10  γιατί θα πάθει ζημιές. Απ' την άλλη πλευρά αν το θερμόμετρο ανέβει πάνω από τους 29 , δεν θα έχουμε ζημιές αλλά θα εμποδιστεί η ανθοφορία της. Μια και μιλάμε για άνθη, μία συνηθισμένη σχετική ερώτηση είναι η εξής: κόβουμε το «τελειωμένο» άνθος της ορχιδέας; Και η απάντηση είναι, όχι. Το αφήνουμε να χαλάσει απείραχτο. Κάποια στιγμή θα ξεραθεί και θα πέσει. Επόμενο άνθος θα εμφανιστεί την επόμενη χρονιά. Μια άλλη συνηθισμένη ερώτηση είναι, αν θέλουν κλάδεμα οι ρίζες της. Και πάλι η απάντηση είναι αρνητική. Δεν τις κλαδεύουμε και τις αφήνουμε να μεγαλώσουν όσο θέλουν. 
Για λίπασμα, καλό είναι να χρησιμοποιήσουμε κάποιο σκεύασμα ειδικό για ορχιδέες. Υπάρχουν μερικά τέτοια στην αγορά και έτσι δεν είναι δύσκολο να βρούμε κάποιο. Τη χειμωνιάτικη περίοδο δίνουμε λίπασμα κάθε 11/2 μήνα περίπου ενώ την καλοκαιρινή κάθε 3 εβδομάδες. 
Οι παραγωγοί συστήνουν να αποφύγουμε τη μεταφύτευση σε μεγαλύτερη γλάστρα. Αν εμείς, για διάφορους λόγους, κρίνουμε ότι δεν μπορούμε πια να την αποφύγουμε θα χρειαστεί να βρούμε στην αγορά ένα μείγμα «χώματος» ειδικό για επιφυτικές ορχιδέες που θα περιέχει οπωσδήποτε φλοιό πεύκου και βρύα. Επίσης θα χρειαστούμε και ειδική γλάστρα. 

Σάββατο 16 Νοεμβρίου 2013

Πριν αγοράσουμε ένα φυτό

Ενα πολύ συνηθισμένο λάθος στους κήπους είναι να μη λαμβάνουμε υπ όψη μας το τελικό μέγεθος των φυτών που βάζουμε εκεί. 

Πριν λίγες μέρες κάποιος με ρώτησε αν μπορεί να κλαδευτεί και να κοντύνει ένας φοίνικας ώστε να μην κόβει τη θέα από το μπαλκόνι του. 



ΜΙα χουρμαδιά σε πρώτο πλάνο και πίσω της δύο ουασιγκτόνιες. Η χουρμαδιά είναι ακόμη μικρή όμως οι ουασιγκτόνιες ξεπερνούν τα 15 μ. (φωτ. Τ.Α.)
Μου έχει τύχει να δω μανόλια, ένα δέντρο που μπορεί να ξεπεράσει τα 15 μ. σε ύψος, φυτεμένη σε απόσταση 2 μέτρων από τον τοίχο του σπιτιού και κάτω από το ... μπαλκόνι του πρώτου ορόφου. Έχω δει πολλές φορές πεύκα φυτεμένα κάτω από καλώδια μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος. 


Αειθαλής μανόλια
Η κορυφή μιας μανόλιας φωτογραφημένη από τον 2ο όροφο κτιρίου (φωτ.Τ.Α.). 
Μια δεύτερη εκδοχή του ίδιου λάθους βρήκα σε έναν κήπο, όπου ήταν φυτεμένα στη σειρά το ένα πίσω από το άλλο, μία μικρόσωμη μπουγκανβίλια Santeriana, μία ρίγανη, μία αγγελική και ένα συριακός ιβίσκος. Για να δεις τον ιβίσκο έπρεπε να τον αναζητήσεις πίσω από την αγγελική. Η ρίγανη φαίνονταν γιατί ήταν πολύ καλά αναπτυγμένη ενώ η μπουγκανβίλια μπροστά της ήταν ακόμη μικρή. Στον κήπο αυτό αν δεν αλλάξει κάτι θα φαίνεται μόνον η μπουγκανβίλια και η αγγελική. Τα άλλα θα χαθούν. 


Επίσης, μου έχει τύχει να δω μπαμπού φυτεμένα σε έναν μικρό κήπο. Είναι βέβαιο ότι μέσα σε λίγα χρόνια ο ιδιοκτήτης του θα αγωνίζεται να περιορίσει την ανάπτυξή του, όχι σε ύψος αλλά σε πλάτος. Το μπαμπού, ακόμη και τα λιγότερο επιθετικά είδη έχουν την τάση να εξαπλώνονται και να καταλαμβάνουν όλο τον διαθέσιμο χώρο. 


Μπαμπού
Μια συστάδα από μπαμπού στον Διομήδειο Βοτανικό Κήπο (φωτ. Τ.Α.)
Απ' όλα αυτά, το συμπέρασμα είναι πως πριν πάρουμε ένα φυτό δεν αρκεί να ρωτάμε μόνον «κάθε πότε θέλει πότισμα», «αν θέλει λίπασμα και ήλιο», αλλά και πόσο μεγάλο γίνεται και μέσα σε πόσα χρόνια. 

Πέμπτη 14 Νοεμβρίου 2013

Πότε ανθίζει η μπουγκανβίλια;

Ηλιος, θάλασσα και μπουγκανβίλιες ανθισμένες. Αυτή είναι η στερεοτυπική εικόνα που έχουμε στο μυαλό μας για τη μπουγκανβίλια. Εχουμε συνδυάσει την ανθοφορία της με το καλοκαίρι όμως αυτό δεν είναι η πραγματικότητα και δεν είναι ο κανόνας. Αν είμαστε λίγο παρατηρητικοί θα δούμε μπουγκανβίλιες ανθισμένες όλες τις εποχές του χρόνου. Ακόμη και το χειμώνα. 

Μπουγκανβίλια (φωτ. Τ.Α.)

Ο τρόπος ανάπτυξης της μπουγκανίβιλιας είναι μια διαδοχή κύκλων βλάστησης και ανθοφορίας. Δηλαδή υπάρχει μια περίοδος που το φυτό γεμίζει νέα φύλλα και βλαστούς. Μετά απ' αυτόν ακολουθεί ένας κύκλος ανθοφορίας. Στην κορυφή των νέων βλαστών εμφανίζονται τα χρωματιστά βράκτεια φύλλα και στο κέντρου τους τα ανθάκια. Μόλις πέσουν αυτά αρχίζει ξανά η ανάπτυξη νέας βλάστησης και ξανά απ' την αρχή ... 

Μπουγκανβίλια (φωτ. Τ.Α.)

Η εμφάνιση των ανθέων εξαρτάται από το πόσο ηλιακό φως δέχεται το φυτό κατά την περίοδο της βλαστητικής ανάπτυξης. Αν το φως είναι αρκετό, θα έχουμε άνθη. Αν δεν είναι αρκετό, η μπουγκανβίλια θα μείνει στο στάδιο της βλαστητικής ανάπτυξης μέχρι να «μαζέψει» αρκετό φως. Τότε μόνο θα ανθήσει χωρίς να ρίξει ούτε μια ... ματιά στο ημερολόγιο.

Μπουγκανβίλια (φωτ. Τ.Α.)


Διαβάστε ακόμη για τη μπουγκανβίλια: 
Τα είδη της μπουγκανβίλιας
Το κλάδεμα
Μπουγκανβίλια στα βόρεια
Πώς και πότε φυτεύουμε μία μπουγκανβίλια;
Η προέλευση του ονόματός της

Σάββατο 9 Νοεμβρίου 2013

«Κλάδεμα» φοίνικα; Γιατί;

Σε περιοχές όπου κάνει θραύση το κόκκινο ρυγχοφόρο σκαθάρι (Rhynchophorus ferrugineus), δεν θα έπρεπε κανείς να αφαιρεί φύλλα ξερά ή πράσινα, από τον κανάριο φοίνικα του ή τη χουρμαδιά. 


Κανάριος φοίνικας, ρυγχοφόρος
Κανάριοι φοίνικες προσβεβλημένοι από τον ρυγχοφόρο. (Φωτ. Τ.Α.)

Αναφέρομαι σε αυτά τα φοινικοειδή επειδή είναι τα πιο διαδεδομένα στην Ελλάδα και όχι επειδή είναι τα μόνα που προσβάλλει το κόκκινο σκαθάρι. 


Κανάριος φοίνικιας, χουρμαδιά
Κανάριος φοίνικας και χουρμαδιά στο Φάληρο το 2008. (Φωτ.Τ.Α.)
  • Η αφαίρεση των φύλλων αφήνει ανοιχτές πληγές από τις οποίες μπορεί να μπει το σκαθάρι και δεν υπάρχει λόγος να το διευκολύνουμε στο καταστροφικό του έργο.
Κουκούλια ρυγχοφόρου
Κουκούλια ρυγχοφόρου (φωτ.Τ.Α.)

  • Η αφαίρεση φύλλων στους φοίνικες δεν είναι κλάδεμα. Τα φοινικοειδή δεν είναι σαν τριανταφυλλιές που έχουν παντού οφθαλμούς από τους οποίους θα εμφανιστεί νέα βλάστηση. Γι' αυτό, η αφαίρεση πράσινων φύλλων δεν προσφέρει κάτι στον φοίνικα, αλλά ικανοποιεί μόνον την αντίληψη που έχει καθένας από εμάς για την αισθητική. Αντίθετα η αφαίρεση φύλλων, μειώνει την ικανότητα του του φοινικοειδούς να παράγει ενέργεια μέσω της φωτοσύνθεσης. Η φωτοσύνθεση γίνεται στα φύλλα επομένως: 

Λιγότερα φύλλα = λιγότερη φωτοσύνθεση

  • Η αφαίρεση ξερών φύλλων πρέπει να γίνεται μόνον αν υπάρχει κίνδυνος να πέσουν και να προκαλέσουν ατυχήματα. 
  • Αν κάποιος επιμένει να κόψει πράσινα ή ξερά φύλλα, ας καλύψει μετά την τομή με πάστα κλαδέματος ή αφρό πολυουρεθάνης. Έτσι θα μειωθεί ο κίνδυνος εισόδου εντόμων στον φοίνικα. 

Τετάρτη 6 Νοεμβρίου 2013

Ζιζάνια και αγριόχορτα

Ζιζάνιο είναι όποιο φυτό έχει φυτρώσει εκεί που δεν θέλουμε. Αγριόχορτο είναι κάποιο φυτό που φύτρωσε χωρίς να το σπείρουμε. 

Για παράδειγμα, ζιζάνια είναι οι παπαρούνες που φύτρωσαν μέσα σε ένα χωράφι με σιτάρι. Όταν όμως φυτρώσουν σε ένα ακαλλιέργητο σημείο τότε τις λέμε, αγριόχορτα. Η αντράκλα ή αλλιώς γλυστρίδα που φυτρώνει κάπου στον κήπο δεν χαρακτηρίζεται ζιζάνιο αλλά αγριόχορτο, αντιθέτως μπορεί να είναι χρήσιμη σε όποιον θέλει να νοστιμίσει τη σαλάτα του. Αν όμως φυτρώσει ανάμεσα στις ντοματιές τότε πια τη βαφτίζουμε ζιζάνιο αφού ο χώρος που καταλαμβάνει είναι αφιερωμένος στις ντοματιές. 



Φυτιλάκι (φωτ.Τ.Α.)
Το φυτιλάκι (Ballota acetabulosa) είναι ένα όμορφο αγριόχορτο της χλωρίδας μας. Εδώ το βλέπουμε «εξημερωμένο», να σχηματίζει ένα όμορφο παρτέρι στον Βαλκανικό Βοτανικό Κήπο Κρουσσίων. Τελικά, πρόκειται για μια όμορφη πόα που θα μπορούσε να καλλιεργείται και να πωλείται σε κέντρα κήπου για τους κήπους μας. (φωτ.Τ.Α.) 

Αγρια τριανταφυλλιά (φωτ.Τ.Α.)
Αγρια τριανταφυλλιά σε καλλιεργούμενο χωράφι στα Κρούσσια. (φωτ.Τ.Α.)

Δηλαδή ο όρος ζιζάνιο έχει εφαρμογή μόνον όταν τον χρησιμοποιούμε σε σχέση με κάποια καλλιέργεια. Η παπαρούνα, ο κισσός η Rosa canina κοινώς «σκυλοτριανταφυλλιά» ή άγρια τριανταφυλλιά και ένα σωρό άλλα φυτά, είναι μέσα στα βιβλία Ζιζανιολογίας επειδή φυτρώνουν από μόνα τους ανάμεσα σε κάποια καλλιεργούμενα φυτά.


Αγρια τριανταφυλλιά (φωτ.Τ.Α.)
Αγρια τριανταφυλλιά στον Βαρνούντα (φωτ.Τ.Α.). 





Τρίτη 5 Νοεμβρίου 2013

Κάκτοι και παχύφυτα από το Μεξικό

Η φθινοπωρινή έκθεση της ΕΕΚΑΠ ήταν αφιερωμένη σε φυτά μεξικάνικης καταγωγής. Επόμενο ήταν τα τραπέζια των εκθετών να γεμίσουν από ανθισμένους αριόκαρπους και αγαύες και όχι μόνο. Δείτε μερικές φωτογραφίες από την εκδήλωση. 

Ariocarpus sp.
Ανθισμένοι αριόκαρποι και μία μαμιλάρια (;) δεξιά. (φωτ. Τ.Α.) 

Cephalocereus senilis
Cephalocereus senilis. Κάποιοι είπαν ότι ήθελε χτένισμα. (φωτ. Τ.Α.)  

Agave schidigera
Η Agave schidigera. (φωτ. Τ.Α.) 

Agave americana
Κάποια ποικιλία αθάνατου (Agave americana) με υπέροχα ζωηρά χρώματα. (φωτ. Τ.Α.) 

Agave patonii
Η μικρή Agave patonii έχει ήδη γεμίσει τη γλάστρα της με «παιδάκια», (φωτ. Τ.Α.) 

Τα φυτά του θερμοκηπίου ήταν όπως πάντα εντυπωσιακά όμως την παράσταση έκλεβαν οι λίθωπες μια και ήταν σε διάφορα στάδια της ανθοφορίας τους. 


Lithops sp.

Lithops sp.

Lithops sp.

Δευτέρα 4 Νοεμβρίου 2013

Νοέμβριος. Γίνονται τώρα.

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ

Η στιγμή είναι καλή για να μετακινήσουμε αειθαλή φυτά από ένα σημείο του κήπου σε άλλο. 
Φυτεύουμε αειθαλείς θάμνους και δέντρα. 

Κλαδεύουμε τα ρείκια και τις καλούνες μετά την ανθοφορία. 
Κλαδεύουμε τους θάμνους στις μπορντούρες αν δεν το κάναμε νωρίτερα το φθινόπωρο. 
Κλαδεύουμε χαμηλά, λίγο πάνω από το χώμα τις κάννες. Μπορούμε να κλαδέψουμε τη μπουντλέια (Buddleja davidi) αν βρισκόμαστε σε περιοχή που δεν έχει χιόνια και πάγους. 

Κόβουμε και βάζουμε στο έδαφος ή σε γλάστρες μοσχεύματα από φυλλοβόλα καλλωπιστικά όπως είναι, η δεύτσια, η μπουντλέια, η σπειραία, η φορσίθια, ο φιλάδελφος, το ιπποφαές, η σιντόνια και άλλα. 
Σε γλάστρες βάζουμε μοσχεύματα από αειθαλή καλλωπιστικά όπως ο πυράκανθος, ο ράμνος, το μυόπορο, το βιβούρνο. 

Μαζεύουμε τα πεσμένα φύλλα του κήπου μέσα σε σακούλες για να φτιάξουμε φυλλόχωμα. 

Ξεριζώνουμε από τον λαχανόκηπο τα καλοκαιρινά λαχανικά που ολοκλήρωσαν την παραγωγική τους ζωή. 
Αν ο βασιλικός είναι σε γλάστρα ίσως αξίζει τον κόπο να τον μεταφέρουμε σε εσωτερικό χώρο για να διαχειμάσει. Αν όμως είναι στο χώμα, δύσκολα θα τα βγάλει πέρα το χειμώνα. Επομένως μάλλον ήρθε η ώρα να φτιάξουμε πέστο. 
Μπορούμε να σπείρουμε ψυχανθή ή σιτηρά στο περιβόλι με σκοπό τη χλωρή λίπανση. Δηλαδή θα τα αφήσουμε να φτάσουν μέχρι το στάδιο της έναρξης της ανθοφορίας και τότε θα τα ενσωματώσουμε στο έδαφος με σκάλισμα ή φρεζάρισμα. 

Μπορούμε να σπείρουμε, ρεβύθια, αντίδι, άνηθο, καυκαλήθρα και μυρώνι και να φυτέψουμε βολβούς σκόρδου. 

Σκάβουμε τους λάκκους όπου θα φυτέψουμε γυμνόρριζα καλλωπιστικά και καρποφόρα. Απλώνουμε καλά χωνεμένη κοπριά ή κομπόστ γύρω από τους λάκκους των φυτών μας. Ξεκινάμε από τα πλέον ευαίσθητα στο κρύο και μετά προχωρούμε σε αυτά που κινδυνεύουν λιγότερο.