Πέμπτη 27 Δεκεμβρίου 2012

Προστασία φυτών από το κρύο

Όποτε η ΕΜΥ προβλέπει χιόνια και παγωνιές σημαίνει ότι πρέπει να πάρουμε μέτρα για να προστατεύσουμε από το κρύο, όσα από τα φυτά μας είναι ευαίσθητα. Αυτά συνήθως είναι σε γλάστρες και σπανιότερα στο χώμα. 
Τα γλαστρικά τα καλύπτουμε με εφημερίδες, αεροπλάστ (το πλαστικό με τις φουσκάλες), παλιές κουβέρτες, χαρτοκούτια, ό,τι έχουμε πρόχειρο ... Πάντως το πιό κομψό και ταυτόχρονα αποτελεσματικό υλικό προστασίας είναι το αντιπαγετικό φλις. Το βρίσκουμε σε όλα τα φυτώρια και κέντρα κήπου και δεν είναι ακριβό αφού στοιχίζει λιγότερο από 1 ευρώ το μέτρο. Λίγο πιο ακριβό αλλά πιο εύχρηστο είναι το αντιπαγετικό φλις σε διπλό φύλλο. Είναι πιο εύχρηστο γιατί το μήκος που θέλεις και απλός το «φοράς» στο φυτό σου. Όποιο υλικό και αν χρησιμοποιήσουμε δεν κλείνουμε ασφυκτικά το φυτό αλλά αφήνουμε κάποια ανοίγματα ώστε να ανανεώνεται ο αέρας. Όταν περάσει η κακοκαιρία αφαιρούμε τα προστατευτικά και ποτίζουμε αν χρειάζεται. Τέλος, αν υπάρχει χώρος και μπορούμε, φέρουμε τα ευαίσθητα φυτά μέσα στο σπίτι ή στο κλιμακοστάσιο.

Για τα φυτά που είναι στο χώμα, απλώνουμε κοπριά (καλά χωνεμένη) γύρω από τις ρίζες τους. Μπορούμε επίσης να τυλίξουμε τον κορμό ευαίσθητων δέντρων, όπως είναι τα εσπεριδοειδή, με λινάτσα ή αντιπαγετικό φλις. Το τελευταίο μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε και για να τυλίξουμε κάποια μικρότερα και φυτά.  Στη φωτογραφία δεξιά, φαίνεται ένα δέντρο του οποίου ο κορμός προστατεύεται από το κρύο με ένα παχύ στρώμα φύλλων. 




Σάββατο 22 Δεκεμβρίου 2012

Αλεξανδρινό

Το αλεξανδρινό (Poinsettia pulcherrima) χάρη στα κόκκινα φύλλα του και στο καλό μάρκετινγκ έχει γίνει το φυτό των Χριστουγέννων. Απ' το πρώτο δεκαήμερο του Δεκεμβρίου, ανθοπωλεία, φυτώρια και λαϊκές γεμίζουν τους πάγκους τους με τα κόκκινα φυτά.   Τα περισσότερα απ' αυτά, μπαίνουν στα σπίτια μας, μένουν εκεί για λίγες εβδομάδες και μετά πετιώνται σε μια γωνιά της βεράντας αντιμέτωπα με το κρύο του Ιανουάριου. Και συνήθως, δεν τα βγάζουν πέρα με αυτό! 
Έτσι κι αλλιώς η αντοχή του στο κρύο είναι περιορισμένη, όμως το σοκ της μετακίνησης από το ζεστό διαμέρισμα στην παγωμένη βεράντα είναι πολύ βαρύ για να το αντέξει το καημένο το αλεξανδρινό. Γι' αυτό καλό είναι η μετακόμιση αυτή να γίνει σταδιακά, αν και αυτό δεν είναι πάντα εφικτό. Τελικά, μεταφέρουμε τη γλάστρα σε κάποιο χώρο φωτεινό αλλά χωρίς ιδιαίτερη θέρμανση (π.χ. το κλιμακοστάσιο) και αφού το κρατήσουμε εκεί μέχρι την άνοιξη, μετά το βγάζουμε έξω, στη βεράντα ή τον κήπο. 
Σε παραλιακές περιοχές της νότιας Ελλάδας το αλεξανδρινό μπορεί να επιβιώσει σε εξωτερικούς χώρους όλο το χρόνο, εφ όσον βρίσκεται σε θέσεις προστατευμένες από το κρύο του χειμώνα και τον ήλιο του καλοκαιριού. Προτιμά δηλαδή θέσεις ημι-σκιερές ή σκιερές. Στη βόρεια Ελλάδα και στις ηπειρωτικές ζώνες της νότιας, χρειάζεται προστασία το χειμώνα.  
Για τη γλάστρα του χρησιμοποιούμε χώμα εσωτερικού χώρου ενώ αν το φυτέψουμε στον κήπο ανακατεύουμε στο χώμα 2-3 φτιαριές ελαφρόπετρα ή και λίγο περλίτη έτσι ώστε το χώμα να στραγγίζει και να αερίζεται καλά. Ποτίζουμε όποτε αντιληφθούμε με την αφή ότι το έδαφος είναι στεγνό. Δεν είναι φυτό που αντέχει στην ξηρασία. Σε αλεξανδρινά που ζουν σε γλάστρα δίνουμε λίπασμα από το Μάρτιο μέχρι και τον Ιούνιο και από το Σεπτέμβριο μέχρι και τον Οκτώβριο, μία φορά το μήνα. Εφ όσον βρίσκονται στον κήπο θα τους δίνουμε λίπασμα τον Απρίλιο και τον Σεπτέμβριο. Χρησιμοποιούμε κάποιο σκεύασμα με όλα τα θρεπτικά στοιχεία, όπως το 20-20-20 ή άλλο λίγο - πολύ παρόμοιο.
Εκτός από κόκκινα αλεξανδρινά υπάρχουν και λευκά και ροζέ, ενώ πρόσφατα εμφανίστηκαν και νάνες ποικιλίες σ' αυτές τις αποχρώσεις.
Κλαδεύουμε αν δούμε ότι το φυτό μας έπαψε να έχει συμπαγή και πυκνή φυλλωσιά. Το κλάδεμα γίνεται το Μάρτιο στα νότια και λίγο αργότερα στα βόρεια και συνίσταται στην αφαίρεση των ξερών κλαδιών και στη μείωση του μήκους των άλλων βλαστών κατά το 1/3 ή και λίγο περισσότερο για να ανανεωθεί η φυλλωσιά. 
Μπορεί τα αλεξανδρινά του εμπορίου να είναι κόκκινα τα Χριστούγεννα, αλλά αυτά που ζουν στα σπίτια, θα κοκκινήσουν μέχρι και 2 μήνες αργότερα. Τα εμπορικά αλεξανδρινά φορτσάρονται, δηλαδή μένουν στο σκοτάδι για κάποιες ώρες της ημέρας το φθινόπωρο ώστε να κοκκινήσουν κοντά στα Χριστούγεννα. 




Κυριακή 16 Δεκεμβρίου 2012

Αλόη 2. Δενδρώδης αλόη


Η δενδρώδης αλόη (Aloe arborescens) σε σχέση με τη φαρμακευτική (Aloe vera) ήταν πάντα πιο διαδεδομένη στα μέρη μας και ειδικά στη νότιο Ελλάδα. Η διάδοση της δενδρώδους οφείλονταν στην μεγαλύτερη αντοχή της στο κρύο, τα βγάζει πέρα μέχρι το 0° C. Όταν ο υδράργυρος πέσει χαμηλότερα έρχεται η καταστροφή. Όταν η φαρμακευτική έγινε της μόδας η ισορροπία ανατράπηκε. Όμως σήμερα που είναι γνωστό ότι και οι δύο έχουν φαρμακευτικές ιδιότητες, οι διαφορές μεταξύ τους, στην εμφάνιση και στην ανθεκτικότητα θα παίξουν το ρόλο τους σίγουρα για την επιλογή μας.


Δενδρώδης αλόη


Η δενδρώδης αλόη γίνεται ένας θάμνος με ύψος 1 μ. και διάμετρο ... ανεξέλεγκτη, αν δεν την περιορίζουμε με κάποιο τρόπο. Στη νότιο Ελλάδα, σε περιοχές που το θερμόμετρο δεν πέφτει κάτω από το 0° C, θα γίνει τεράστια. Για τη ζέστη και την ξηρασία του καλοκαιριού δεν συζητάμε, γιατί δεν την προβληματίζουν. Στα βόρεια είναι καλύτερα να την έχουμε σε γλάστρα που θα μεταφέρουμε σε εσωτερικό (φωτεινό) χώρο το χειμώνα. Εκεί που το χιόνι και ο παγετός είναι κάτι σπάνιο αλλά όχι απίθανο, συμφέρει να έχουμε δενδρώδεις αλόες τόσο στο χώμα όσο και σε γλάστρες. Ετσι, αν κάποιο χειμώνα πάθει κάτι η αλόη του κήπου θα έχουμε έτοιμο τον αντικαταστάτη της. Πάντως το κρύο του χειμώνα τις κάνει πιο όμορφες καθώς τα φύλλα τους κοκκινίζουν. Μέσα στις ατραξιόν της είναι τα άνθη. Εμφανίζονται προς το τέλος της άνοιξης και μοιάζουν με μεγάλα και χοντρά, πορτοκαλί στάχια. 
Από το έδαφος δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις αρκεί να στραγγίζει καλά. Γι’ αυτό αν τη βάλουμε στον κήπο ανακατεύουμε και 2-3 φτιαριές ελαφρόπετρα στο έδαφος γύρω της. Στη γλάστρα, μπορούμε να τη βάλουμε σε μείγμα χώματος για κάκτους με κοινό χώμα κήπου σε αναλογία 1:1, μαζί με λίγη ελαφρόπετρα. Φυτεύουμε σε ηλιόλουστες θέσεις. Ποτίζουμε πολύ αραιά το χειμώνα, ίσως και μια φορά το μήνα ή και λιγότερο. Τον υπόλοιπο καιρό δίνουμε νερό μόνον όποτε το χώμα είναι εντελώς στεγνό. Δίνουμε λίπασμα ειδικό για κάκτους ή «λίπασμα για ντομάτες» μια φορά το χρόνο σε πολύ αραιή δοσολογία. Πιο αραιή απ’ ό,τι συστήνει η συσκευασία του λιπάσματος. 

Για τη φαρμακευτική αλόη (Aloe vera) δείτε: Φαρμακευτική αλόη

Για το κλάδεμα της δενδρώδους αλόης δείτε: Κλάδεμα αλόης

Παρασκευή 7 Δεκεμβρίου 2012

Αλόη 1. Φαρμακευτική αλόη


Αλόη βέρα

Λίγο χρόνια πριν αλόη στο σπίτι ή στον κήπο είχαν σχεδόν μόνον όσοι ασχολούνταν με τα παχύφυτα ειδικά, κάποιοι μερακλήδες της κηπουρικής και ελάχιστοι γνώστες των φαρμακευτικών ιδιοτήτων της. Όμως από τότε που αυτές έγιναν ευρέως γνωστές, «γέμισε ο τόπος αλόες». 
Οι περισσότεροι όταν αναφέρονται στην αλόη, εννοούν την φαρμακευτική, με την επιστημονική ονομασία, Aloe vera. Όμως δεν είναι η μόνη που έχει χυμό με φαρμακευτικές ιδιότητες επειδή το ίδιο ισχύει και για την δενδρώδη αλόη (Aloe arborescens). 

Η φαρμακευτική αλόη 
Είναι ένα μικρό φυτό, χωρίς κορμό με τα φύλλα να ξεκινούν απ’ τη βάση του φυτού. Αυτά φτάνουν σε ύψος τα 20-25 εκ. και το στέλεχος του κίτρινου λουλουδιού της φτάνει ακόμη και το 1 μ. σε ύψος. Το φυτό έχει πρακτικά απεριόριστη διάμετρο μια και βγάζει συνέχεια παραφυάδες στο πλάι με τις οποίες και πολλαπλασιάζεται. Τα άνθη εμφανίζονται το καλοκαίρι. 
Προτιμά θέσεις με νότια έκθεση, οπωσδήποτε προστατευμένες από το κρύο επειδή δεν τα πάει καλά με αυτό. Το όριο αντοχής της είναι οι 4 °C. Οταν ο υδράργυρος πέσει χαμηλότερα αρχίζουν τα προβλήματα. Μ’ άλλα λόγια, χαλάει. Με τέτοια χαρακτηριστικά η γλάστρα είναι ιδανική για την καλλιέργειά της αφού αν κάνει κρύο, την μεταφέρουμε σε εσωτερικό χώρο ή τη σκεπάζουμε προσωρινά με φλις κηποτεχνίας (αντιπαγετικό ύφασμα). Αν θέλουμε να κάνει μεγάλα φύλλα, τοποθετούμε τη γλάστρα είτε σε ημισκιερή θέση ή κάπου θα έχει ήλιο μόνο τη μισή μέρα. Στις εντελώς ηλιόλουστες τα φύλλα γίνονται μικρότερα. Το χώμα που θα της βάλουμε δεν έχει μεγάλη σημασία, αρκεί να στραγγίζει καλά. Δηλαδή, βάλτε της ακόμα και κοινό χώμα κήπου αρκεί να το εμπλουτίσετε με λίγη ελαφρόπετρα.  Λίπασμα μπορούμε να της δώσουμε μια φορά το χρόνο, κάποια μέρα του Μαΐου. Χρησιμοποιούμε είτε ειδικό σκεύασμα για κάκτους είτε κάποιο για ντομάτες. 
Ποτίζουμε μόνον όταν η γλάστρα είναι τελείως στεγνή, όποτε γίνει αυτό. Όμως όσοι χρησιμοποιούν τον χυμό της θα πρέπει να ποτίζουν λίγο πιο συχνά για να αυξάνεται η περιεκτικότητα των φύλλων σε αυτόν. 
Ο χυμός αυτός περιέχει βιταμίνες, μεταλλικά στοιχεία, σάκχαρα και άλλες ουσίες και ενώ ήδη χρησιμοποιείται από βοιομηχανίες καλλυντικών και τροφίμων, δεν έχει ολοκληρωθεί η μελέτη των ιδιοτήτων του.  

Μια παρεξήγηση για το όνομα
Σήμερα το επίσημο όνομα της αλόης είναι Aloe vera· και με επιστημονική ακρίβεια είναι: Aloe vera (L.) Burm. f. Τα ονόματα,  Aloe barbadensis και Aloe vulgaris, είναι παλιότερες ονομασίες του ίδιου φυτού και σήμερα θεωρούνται συνώνυμά του. Δήλαδη το όνομα Aloe vera Miller barbadensis, που χρησιμοποιούν κάποιοι οφείλεται μάλλον σε παρεξήγηση. 

Για τη δενδρώδη αλόη δείτε: Δενδρώδης αλόη 

Πέμπτη 29 Νοεμβρίου 2012

Πότε κλαδεύουμε;

Αυτό είναι ένα από τα πιο συνηθισμένα ερωτήματα. Το δεύτερο πιο συνηθισμένο είναι: πρέπει να κλαδέψω; και τρίτο έρχεται το: πώς να κλαδέψω; 
Στην πραγματικότητα όμως πριν απ’ αυτά τα ερωτήματα έρχεται ένα άλλο. Η απάντηση σε αυτό θα καθορίσει και τις απαντήσεις σε όλα τα επόμενα. Και το ερώτημα αυτό είναι: για ποιό σκοπό να κλαδέψω; Για πλουσιώτερη ανθοφορία και καρποφορία επομένως, μήπως για πλουσιώτερη βλάστηση, για τη διαμόρφωση του σχήματος του φυτού; Μήπως να κλαδέψω για να μην πάρω καρπούς; Ακόμη και αυτό είναι λογικό και αποδεκτό. 
Στη συνέχεια θα ασχοληθούμε με τα καλλωπιστικά, και κυρίως ανθοφόρα, φυτά του κήπου και εκείνο το κλάδεμα που έχει σκοπό την αύξηση της ανθοφορίας. Δεν θα ασχοληθούμε ούτε με τη διαμόρφωση του σχήματός των ούτε με την ανανέωση της βλάστησης γέρικων φυτών. 
Για την ανθοφορία λοιπόν, θάμνων και δέντρων: στην περίπτωσή τους υπάρχει ένας κανόνας που μας επιτρέπει να βρούμε πότε κλαδεύουμε το κάθε ένα απ’ αυτά. Για να τον βρούμε θα πρέπει να σκεφτούμε και να θυμηθούμε πάνω σε τι ηλικίας κλαδιά ανθίζει κάθε φυτό. Για παράδειγμα, η θαμνώδης τριανταφυλλιά ανθίζει στην κορυφή κλαδιών που εμφανίζονται στο τέλος του χειμώνα, μεγαλώνουν και δίνουν άνθη στην κορυφή τους το Μάιο της ίδιας χρονιάς. Η τσιντόνια όμως ανθίζει νωρίς την άνοιξη πάνω σε κλαδιά που σχηματίστηκαν την περασμένη χρονιά. Πιο αναλυτικά εδώ:

1. Φυτό που ανθίζει σε κλαδιά που σχηματίστηκαν απ' το χειμώνα μέχρι την άνοιξη μιας χρονιάς 
Είμαστε στα μέσα του χειμώνα ή πολύ νωρίς την άνοιξη και κλαδεύουμε την τριανταφυλλιά. Λίγο πιο κάτω από τις τομές εμφανίζονται νέοι βλαστοί, αυτοί μεγαλώνουν και φτιάχνουν μπουμπούκια στην κορυφή τους που ανθίζουν το Μάιο περίπου. Μόλις χαλάσουν τα άνθη, ξανακόβουμε τους ανθοφόρους βλαστούς. Απ’ τα σημεία τομής εμφανίζονται νέοι βλαστοί. Μεγαλώνουν και προς το τέλος του καλοκαιριού δίνουν νέα άνθη κ.ο.κ. μέχρι να πέσουν τα φύλλα το χειμώνα. 


rose Peace
Η θαμνώδης τριανταφυλλιά Peace. Έχει τριαντάφυλλα στην κορυφή βλαστών που σχηματίστηκαν μετά το «χειμωνιάτικο» κλάδεμα. Η φωτογραφία είναι από τον Ροδώνα του Κέντρου Ελληνισμού Ιδρύματος Δαμιανού στο Σχίνο Κορινθίας. (Φωτ. Τ.Α.) 

2. Φυτό που ανθίζει σε κλαδιά που σχηματίστηκαν όλο το προηγούμενο έτος
Την τσιντόνια την περιμένουμε να ανθίσει και μετά πάμε και κόβουμε στο 1/2 ή 1/3 του μήκους των τα κλαδιά που άνθισαν. Λίγο πιο κάτω από τα σημεία τομής εμφανίζονται νέοι βλαστοί. Αυτοί μέσα στη διάρκεια της χρονιάς γεμίζουν με φύλλα και μεγαλώνουν. Το Νοέμβριο - Δεκέμβριο γυμνώνονται, χάνουν τα φύλλα τους δηλαδή. Ο καιρός περνάει και μπαίνουμε στη νέα χρονιά. Στα γυμνά κλαδιά που σχηματίστηκαν μετά το περσινό κλάδεμα εμφανίζονται τα άνθη κ.ο.κ. 

Cydonia
Τα λουλούδια της τσιντόνιας από κοντά. (Φωτ. Δ.Α.)
Cydonia
Η ίδια τσιντόνια. Τα άνθη βρίσκονται σε κλαδιά που σχηματίστηκαν και αναπτύχθηκαν την άνοιξη, το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του προηγούμενου χρόνου. (Φωτ. Δ.Α.)

Να και ένα απρόβλεπτο: Ας πούμε ότι κλαδεύουμε το νυχτολούλουδό μας στο 2ο 15ήμερο του Φεβρουαρίου, όπως είναι το συνηθισμένο. Οι μέρες περνούν και η θερμοκρασία γίνεται ανοιξιάτικη σιγά-σιγά. Το νυχτολούλουδο βγάζει νεαρούς τρυφερούς βλαστούς, (να θυμήσουμε εδώ ότι αυτοί είναι που θα δώσουν τα άνθη το καλοκαίρι). Και τότε, ξαφνικά έρχεται το χαμηλό βαρομετρικό απ’ τη Σιβηρία και πέφτει ένα «γερό» χιόνι, το οποίο θα κάψει τους νεαρούς τρυφερούς βλαστούς του  νυχτολούλουδου αν δεν το προστατεύσουμε. Μ’ αυτή την ιστορία θέλω να πω ότι υπάρχουν και τα απρόβλεπτα! 

Στη συνέχεια θα βρείτε την εποχή κλαδέματος ορισμένων δημοφιλών φυτών.  

1. Φυτά που ανθίζουν σε κλαδιά που σχηματίστηκαν απ' το χειμώνα μέχρι την άνοιξη μιας χρονιάς 
Αυτά κλαδεύονται πριν ανθίσουν από τα μέσα Ιανουαρίου μέχρι τα μέσα Μαρτίου. Όσο πιο ψυχρό είναι το κλίμα της περιοχής τόσο πιο αργά κλαδεύουμε.
Γιασεμί αράπικο
Γιασεμί χιώτικο
Ιβίσκος σινικός
Ιβίσκος συριακός
Νυχτολούλουδο
Μπουγκανβίλια
Ορτανσία
Τριανταφυλλιά αναρριχώμενη «πολύφορη»
Τριανταφυλλιά θαμνώδης και δενδρώδης

2. Φυτά που ανθίζουν σε κλαδιά που σχηματίστηκαν όλο το προηγούμενο έτος
Αυτά κλαδεύονται μετά την ανθοφορία, όποτε γίνει αυτή. 
Βιβούρνο τίνους
Βιβούρνο χιονόσφαιρα (Χιονόσφαιρα)
Γιασεμί κίτρινο
Ελαίαγνος
Προύνος (καλλωπιστική δαμασκηνιά)
Τσιντόνια
Φορσύθια 
Αλεξανδρινό, η τελευταία παράγραφος είναι αφιερωμένη στο κλάδεμα του. 
Ορτανσία κλάδεμα και πολλαπλασιασμός

Επίσης, στο κάτω μέρος του μπλογκ αναζητήστε τον κατάλογο με τίτλο «Ετικέτες» θα βρείτε την ετικέτα, «κλάδεμα». Πατήστε την και θα βρείτε όλες τις αναρτήσεις με σχετικό θέμα.  

Παρασκευή 23 Νοεμβρίου 2012

Γιατί πέφτουν τα φύλλα;

Tα φύλλα χάνουν το πράσινο χρώμα τους και μετά πέφτουν. Για να πέσουν πρέπει να αρχίσει να λειτουργεί ένας ειδικός μηχανισμός μέσα στο φυτό. Στο μίσχο των φύλλων, μια σειρά από κύτταρα,  μικρά και χωρίς σκληρές ίνες στα τοιχώματά τους, σχηματίζουν μια ζώνη αποκοπής.Ειδικές ουσίες εκκρίνονται και κάνουν την σύνδεση μεταξύ των κυττάρων χαλαρότερη. Τελικά, η ζώνη αποκοπής σπάει κάτω από το βάρος του φύλλου ή και με την βοήθεια του ανέμου και το φύλλο πέφτει. 



Φύλλο βελανιδιάς (φωτ. Τ.Α.)
Η αποκοπή των φύλλων είναι ένα φυσιολογικό φαινόμενο που μπορεί να συμβεί ακόμη και το καλοκαίρι, λόγω ξηρασίας αυτή τη φορά. Δεν είναι λίγα τα φυτά της χλωρίδας μας που αποφυλλώνονται το καλοκαίρι και όχι το χειμώνα. Τα φυλλοβόλα πολυετή φυτά στη μεσογειακή χλωρίδα είναι η μειοψηφία, τα περισσότερα είναι αείφυλλα. Αύτο εξηγείται από το γεγονός ότι για τις κλιματικές μας συνθήκες η δύσκολή εποχή είναι το ξηρό και άνυδρο καλοκαίρι και όχι ο ήπιος, βροχερός χειμώνας. Αυτά συμβαίνουν στην «άγρια» φύση. Στους κήπους τα πράγματα είναι διαφορετικά. Εκεί μπορεί να επιζητούμε την φύτευση φυλλοβόλων, για τον ζεστό ήλιο που αφήνουν να περνά τον χειμώνα ή για το αισθητικό αποτέλεσμα των αλλαγών που υφίστανται τα φυτά το φθινόπωρο. Τα φύλλα κιτρινίζουν , αλλάζει το χρώμα του φυτού. Τα φύλλα πέφτουν, αλλάζει η μορφή του. Αυτά δίνουν στον κάτοικο της πόλης μιά καλή εικόνα της λειτουργίας της φύσης. 



BBGK
Η ήμι-φυσική λιμνούλα στον Βαλκανικό Βοτανικό Κήπο Κρουσσίων στο Κιλκίς (φωτ. Τ.Α.)

Τρίτη 20 Νοεμβρίου 2012

Γιατί τα φύλλα αλλάζουν χρώμα το φθινόπωρο;



Όσοι τριγυρνούν στα βουνά και τις εξοχές συστήνουν το φθινόπωρο σαν την καλύτερη εποχή για να επισκεφθεί κανείς ένα δάσος με φυλλοβόλα δέντρα. Αν βρεθείτε ποτέ φθινόπωρο στη βόρειο Ελλάδα, κάντε μια βόλτα μέχρι το πιό κοντινό βουνό και θα καταλάβετε. Η αλλαγή του χρώματος των φύλλων και η πτώση τους που έπεται, είναι μιά διαδικασία η οποία στο ελληνικό κλίμα κρατά μόνο λίγες μέρες αλλά το αισθητικό αποτέλεσμα είναι μοναδικό. Ποιός μηχανισμός είναι υπεύθυνος για αυτές τις αλλαγές; Η απάντηση βρίσκεται μέσα στα κύτταρα των φύλλων.
Εκεί μέσα βρίσκονται κάτι πολύ μικρά όργανα που ονομάζονται χλωροπλάστες. Η δουλειά που κάνουν οι χλωροπλάστες είναι να παράγουν την ενέργεια με την οποία θα λειτουργήσει το φυτό. Για την ακρίβεια, δεν παράγουν ενέργεια από το μηδέν, αλλά μετατρέπουν την ηλιακή ενέργεια σε χημική. Μέσα στους χλωροπλάστες υπάρχει μια ουσία, η χλωροφύλλη. Και τι χρώμα έχει αυτή; Πράσινο! Τα φυτά, είναι πράσινα λόγω της χλωροφύλλης. 
Όσο είναι άνοιξη ή καλοκαίρι το πράσινο κυριαρχεί και οι χλωροπλάστες δουλεύουν όλη μέρα. Τη νύχτα σταματούν. 


Parthenocissus tricuspidata
Ένα σβάιτς (Parthenocissus tricuspidata) το  Μάιο


Καθώς πλησιάζει το φθινόπωρο και η μέρα μικραίνει κι αρχίζουν οι συννεφιές και το θερμόμετρο πέφτει, τα πράγματα αλλάζουν για τα φυλλοβόλα φυτά. Σιγά-σιγά η χλωροφύλλη αποσύρεται μέσα απ' τα φύλλα και μαζί της χάνεται και το πράσινο χρώμα. Έτσι επικρατούν άλλες χρωστικές, όχι πράσινες αλλά με κίτρινες ή κόκκινες αποχρώσεις. 


Parthenocissus tricuspidata
Το ίδιο σβάιτς το Νοέμβριο


Η ιστορία όμως δεν τελειώνει εδώ, έχουμε και την πτώση των φύλλων. Γιατί πέφτουν αυτά; Τι σημασία έχει αυτό για τον ιδιοκτήτη ενός κήπου; 
Η συνέχεια στο επόμενο. 

Τετάρτη 14 Νοεμβρίου 2012

Σημύδες στην Ελλάδα

Η σημύδα (Betula pendula ή Betula alba) είναι ένα δασικό, φυλλοβόλο δέντρο της βόρειας και της κεντρικής Ευρώπης, πολύ κοινό στις περιοχές αυτές, κάτι σαν το πεύκο στα μέρη μας. Φυσικά εκεί, χρησιμοποιείται και σαν καλλωπιστικό. Στην Ευρώπη το νοτιότερο σημείο εξάπλωσης της σημύδας είναι το όρος Βαρνούντας, στην περιοχή των Πρεσπών και η Ροδόπη στην ανατολική Μακεδονία.  
Betula
Σημύδα στο ποτάμι του Αγ. Γερμανού κοντά στο ομώνυμο χωριό στις Πρέσπες. (φωτ. Τ.Α.)
Παρά το μεγάλο μέγεθός της, φτάνει τα 18-20 μ. σε ύψος με διάμετρο 7-10 μ., δεν έχει την «βαριά» και επιβλητική εμφάνιση ενός πεύκου, για παράδειγμα. Αντίθετα δείχνει λεπτοκαμωμένη, λυγερή θα μπορούσε να την πει κανείς. Αυτό οφείλεται στα λεπτά και ευλύγιστα κλαδιά της και στον λευκό φλοιό της. Επιπλέον ατραξιόν, τα ανοιξιάτικα λουλούδια και το χρυσοκίτρινο χρώμα που αποκτούν τα φύλλα πριν πέσουν το φθινόπωρο.

Betula
Η φυλλωσιά και ο λευκός φλοιός της σημύδας. (φωτ. Τ.Α.)
Στη χώρα μας χρησιμοποιείται -αν και όχι συχνά- σαν καλλωπιστικό σε πάρκα και μεγάλους κήπους της βόρειας Ελλάδας. Τα τελευταία χρόνια όμως «κατέβηκε» και στα κέντρα κήπου της Αττικής τουλάχιστον, οπότε φυτεύτηκε σε κήπους. Το κρύο, την ξηρασία, την υπερβολική υγρασία δεν τα φοβάται, μένει να δούμε πώς θα τα βγάλει πέρα με τη ζέστη. Τα πρώτα μηνύματα πάντως είναι θετικά.  


Τρίτη 13 Νοεμβρίου 2012

Eλαίαγνος

Είναι ένας αειθαλής θάμνος που φτάνει σε ύψος 3 μ. και αποκτά διάμετρο 4 μ. Κατά κύριο λόγο τον καλλιεργούμε για τη φυλλωσιά του που έχει αποχρώσεις του πράσινου, του κίτρινου ή του λευκού, ανάλογα με το είδος και την ποικιλία, με τα φύλλα να είναι δίχρωμα ή μονόχρωμα. Τα λευκοκίτρινα άνθη του, αν και μικρά είναι πολύ αρωματικά και επιπλέον εμφανίζονται σε εποχή που λίγοι θάμνοι ανθίζουν. Από το Νοέμβριο και για 2 μήνες περίπου γεμίζουν το χώρο με το άρωμά τους. 
ελαίαγνος
Elaeagnus x ebbingei "Limelight"
Αναπτύσσεται γρήγορα, προτιμώντας θέσεις ηλιόλουστες ή ημισκιερές. Ως προς το έδαφος, ο ελαίαγνος θα δυσκολευτεί όταν οι ρίζες του βρεθούν σε ένα άγονο, σκληρό, γεμάτο πέτρες π.χ., ασβεστώδες έδαφος. Αντίθετα, αν βρει καλό χώμα, γόνιμο και πλούσιο σε θρεπτικά στοιχεία θα αναπτυχθεί γρήγορα. Ευδοκιμεί ακόμη και σε παραθαλάσσιους κήπους καθώς δεν προβληματίζεται από τις ψεκάδες αλμυρού νερού που φέρνει ο αέρας. Δεν έχει πρόβλημα με την καλοκαιρινή ζέστη ενώ στο κρύο αντέχει ακόμη και αν το θερμόμετρο πέσει στους -10 ºC. 
Έχει καλή αντοχή στην ξηρασία. Αυτό σημαίνει ότι το χειμώνα οι ενήλικες ελαίαγνοι δεν θα χρειαστούν ποτίσματα ενώ το καλοκαίρι θα τους βοηθήσουμε με λίγες αρδεύσεις. Όμως τα νεαρά φυτά δεν πρέπει να τα αμελήσουμε, θέλουν πότισμα σε τακτά χρονικά διαστήματα μέχρι να εγκατασταθούν. Λίπασμα δίνουμε κάθε άνοιξη και φθινόπωρο επιλέγοντας κάποιο πλήρες και ισορροπημένο όπως το 20-20-20. 
Στην αγορά βρίσκουμε δύο είδη ελαίαγνου, τον Elaeαgnus x ebbingei και τον E. pungens. Οι κύριες διαφορές τους εντοπίζονται στο σχήμα και το μέγεθος. Ο Elaeαgnus x ebbingei έχει όρθιο σχήμα και καθόλου αγκάθια στα κλαδιά του, ενώ ο E. pungens είναι σφαιρικός με λεπτότερα κλαδιά, κάπως ακατάστατα που φέρουν αγκάθια. Υπάρχουν ποικιλίες και των δύο που έχουν κιτρινοπράσινα φύλλα, όπως η Limelight. Η τζιτζιφιά ή μοσχοϊτιά (Elaeagnus angustifolia), το μικρό ανθεκτικό δέντρο, είναι και αυτή είδος ελαίαγνου, αλλά δεν είναι της παρούσης στιγμής.

ελαίαγνος
Elaegnus x ebbingei

Συνήθως οι ελαίαγνοι φυτεύονται για να σχηματίσουν φυτικούς φράχτες, οι οποίοι γίνονται πυκνοί με κλάδεμα την άνοιξη, μετά την ανθοφορία. Λόγω των χειμωνιάτικων αρωματικών λουλουδιών τους συμφέρει να τους φυτέψουμε σε κάποιο μέρος του κήπου απ’ όπου περνάμε το χειμώνα. 

Ευδοκιμούν σε γλάστρα, αλλά δε θα αποκτήσουν το κανονικό τους μέγεθος. Φυσικά εκεί θα χρειαστούν συχνότερα ποτίσματα και λίπανση με υγρό σκεύασμα μια φορά το μήνα όλη την άνοιξη και το φθινόπωρο. 







Τετάρτη 31 Οκτωβρίου 2012

Κάκτοι και Παχύφυτα στο Μαρούσι



Ήρθε η ώρα για την καθιερωμένη εδώ και λίγα χρόνια φθινοπωρινή έκθεση κάκτων και παχυφύτων της ΕΕΚΑΠ (Ελληνική Εταιρεία Κάκτων και άλλων Παχυφύτων). Όπως κάθε χρόνο τα μέλη της εταιρείας θα εκθέσουν ό,τι καλύτερο έχουν από  φυτά που ανθίζουν το φθινόπωρο και το χειμώνα: παράξενους αριόκαρπους, ανθισμένα βότσαλα δηλαδή, λίθοπες, μικρούς πλειόσπιλους και κωνόφυτα, μαζί ό,τι άλλο ανθοφορεί τώρα.
Λίγο η οικονομική κρίση που θυμίζει νότια Αμερική κι άλλο λίγο οι προκριματικοί για το μουντιάλ της Βραζιλίας φέρνουν στην επικαιρότητα το ειδικό φετινό αφιέρωμα της Φθινοπωρινής Εκθεσης, στα φυτά που κατάγονται από τη νότια Αμερική. Μεγάλα φυτά όπως ο τριχοκέρεος και μικρά και σπάνια όπως η Cintia knizei και η Blossfeldia liliputana, είναι ανάμεσα στα εκθέματα του αφιερώματος. Και για την καλύτερη γνωριμία μαζί τους θα γίνει μια ομιλία και προβολή διαφανειών του Geoff Bailey, όπου εικονίζονται τέτοια φυτά στο φυσικό τους περιβάλλον.Την ίδια στιγμή θα είναι ανοιχτό και επισκέψιμο το θερμοκήπιο με τη συλλογή κάκτων και παχυφύτων της Εταιρείας. Φθινοπωρινή έκθεση κάκτων και παχυφύτων της ΕΕΚΑΠ. Κυριακή 4 Νοεμβρίου 11:00 - 15:00, στο κτίριο Βάσου Κριμπά στο Κτήμα Συγγρού (Κηφισίας 182, Μαρούσι Αττικής).