Πέμπτη 29 Νοεμβρίου 2012

Πότε κλαδεύουμε;

Αυτό είναι ένα από τα πιο συνηθισμένα ερωτήματα. Το δεύτερο πιο συνηθισμένο είναι: πρέπει να κλαδέψω; και τρίτο έρχεται το: πώς να κλαδέψω; 
Στην πραγματικότητα όμως πριν απ’ αυτά τα ερωτήματα έρχεται ένα άλλο. Η απάντηση σε αυτό θα καθορίσει και τις απαντήσεις σε όλα τα επόμενα. Και το ερώτημα αυτό είναι: για ποιό σκοπό να κλαδέψω; Για πλουσιώτερη ανθοφορία και καρποφορία επομένως, μήπως για πλουσιώτερη βλάστηση, για τη διαμόρφωση του σχήματος του φυτού; Μήπως να κλαδέψω για να μην πάρω καρπούς; Ακόμη και αυτό είναι λογικό και αποδεκτό. 
Στη συνέχεια θα ασχοληθούμε με τα καλλωπιστικά, και κυρίως ανθοφόρα, φυτά του κήπου και εκείνο το κλάδεμα που έχει σκοπό την αύξηση της ανθοφορίας. Δεν θα ασχοληθούμε ούτε με τη διαμόρφωση του σχήματός των ούτε με την ανανέωση της βλάστησης γέρικων φυτών. 
Για την ανθοφορία λοιπόν, θάμνων και δέντρων: στην περίπτωσή τους υπάρχει ένας κανόνας που μας επιτρέπει να βρούμε πότε κλαδεύουμε το κάθε ένα απ’ αυτά. Για να τον βρούμε θα πρέπει να σκεφτούμε και να θυμηθούμε πάνω σε τι ηλικίας κλαδιά ανθίζει κάθε φυτό. Για παράδειγμα, η θαμνώδης τριανταφυλλιά ανθίζει στην κορυφή κλαδιών που εμφανίζονται στο τέλος του χειμώνα, μεγαλώνουν και δίνουν άνθη στην κορυφή τους το Μάιο της ίδιας χρονιάς. Η τσιντόνια όμως ανθίζει νωρίς την άνοιξη πάνω σε κλαδιά που σχηματίστηκαν την περασμένη χρονιά. Πιο αναλυτικά εδώ:

1. Φυτό που ανθίζει σε κλαδιά που σχηματίστηκαν απ' το χειμώνα μέχρι την άνοιξη μιας χρονιάς 
Είμαστε στα μέσα του χειμώνα ή πολύ νωρίς την άνοιξη και κλαδεύουμε την τριανταφυλλιά. Λίγο πιο κάτω από τις τομές εμφανίζονται νέοι βλαστοί, αυτοί μεγαλώνουν και φτιάχνουν μπουμπούκια στην κορυφή τους που ανθίζουν το Μάιο περίπου. Μόλις χαλάσουν τα άνθη, ξανακόβουμε τους ανθοφόρους βλαστούς. Απ’ τα σημεία τομής εμφανίζονται νέοι βλαστοί. Μεγαλώνουν και προς το τέλος του καλοκαιριού δίνουν νέα άνθη κ.ο.κ. μέχρι να πέσουν τα φύλλα το χειμώνα. 


rose Peace
Η θαμνώδης τριανταφυλλιά Peace. Έχει τριαντάφυλλα στην κορυφή βλαστών που σχηματίστηκαν μετά το «χειμωνιάτικο» κλάδεμα. Η φωτογραφία είναι από τον Ροδώνα του Κέντρου Ελληνισμού Ιδρύματος Δαμιανού στο Σχίνο Κορινθίας. (Φωτ. Τ.Α.) 

2. Φυτό που ανθίζει σε κλαδιά που σχηματίστηκαν όλο το προηγούμενο έτος
Την τσιντόνια την περιμένουμε να ανθίσει και μετά πάμε και κόβουμε στο 1/2 ή 1/3 του μήκους των τα κλαδιά που άνθισαν. Λίγο πιο κάτω από τα σημεία τομής εμφανίζονται νέοι βλαστοί. Αυτοί μέσα στη διάρκεια της χρονιάς γεμίζουν με φύλλα και μεγαλώνουν. Το Νοέμβριο - Δεκέμβριο γυμνώνονται, χάνουν τα φύλλα τους δηλαδή. Ο καιρός περνάει και μπαίνουμε στη νέα χρονιά. Στα γυμνά κλαδιά που σχηματίστηκαν μετά το περσινό κλάδεμα εμφανίζονται τα άνθη κ.ο.κ. 

Cydonia
Τα λουλούδια της τσιντόνιας από κοντά. (Φωτ. Δ.Α.)
Cydonia
Η ίδια τσιντόνια. Τα άνθη βρίσκονται σε κλαδιά που σχηματίστηκαν και αναπτύχθηκαν την άνοιξη, το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του προηγούμενου χρόνου. (Φωτ. Δ.Α.)

Να και ένα απρόβλεπτο: Ας πούμε ότι κλαδεύουμε το νυχτολούλουδό μας στο 2ο 15ήμερο του Φεβρουαρίου, όπως είναι το συνηθισμένο. Οι μέρες περνούν και η θερμοκρασία γίνεται ανοιξιάτικη σιγά-σιγά. Το νυχτολούλουδο βγάζει νεαρούς τρυφερούς βλαστούς, (να θυμήσουμε εδώ ότι αυτοί είναι που θα δώσουν τα άνθη το καλοκαίρι). Και τότε, ξαφνικά έρχεται το χαμηλό βαρομετρικό απ’ τη Σιβηρία και πέφτει ένα «γερό» χιόνι, το οποίο θα κάψει τους νεαρούς τρυφερούς βλαστούς του  νυχτολούλουδου αν δεν το προστατεύσουμε. Μ’ αυτή την ιστορία θέλω να πω ότι υπάρχουν και τα απρόβλεπτα! 

Στη συνέχεια θα βρείτε την εποχή κλαδέματος ορισμένων δημοφιλών φυτών.  

1. Φυτά που ανθίζουν σε κλαδιά που σχηματίστηκαν απ' το χειμώνα μέχρι την άνοιξη μιας χρονιάς 
Αυτά κλαδεύονται πριν ανθίσουν από τα μέσα Ιανουαρίου μέχρι τα μέσα Μαρτίου. Όσο πιο ψυχρό είναι το κλίμα της περιοχής τόσο πιο αργά κλαδεύουμε.
Γιασεμί αράπικο
Γιασεμί χιώτικο
Ιβίσκος σινικός
Ιβίσκος συριακός
Νυχτολούλουδο
Μπουγκανβίλια
Ορτανσία
Τριανταφυλλιά αναρριχώμενη «πολύφορη»
Τριανταφυλλιά θαμνώδης και δενδρώδης

2. Φυτά που ανθίζουν σε κλαδιά που σχηματίστηκαν όλο το προηγούμενο έτος
Αυτά κλαδεύονται μετά την ανθοφορία, όποτε γίνει αυτή. 
Βιβούρνο τίνους
Βιβούρνο χιονόσφαιρα (Χιονόσφαιρα)
Γιασεμί κίτρινο
Ελαίαγνος
Προύνος (καλλωπιστική δαμασκηνιά)
Τσιντόνια
Φορσύθια 
Αλεξανδρινό, η τελευταία παράγραφος είναι αφιερωμένη στο κλάδεμα του. 
Ορτανσία κλάδεμα και πολλαπλασιασμός

Επίσης, στο κάτω μέρος του μπλογκ αναζητήστε τον κατάλογο με τίτλο «Ετικέτες» θα βρείτε την ετικέτα, «κλάδεμα». Πατήστε την και θα βρείτε όλες τις αναρτήσεις με σχετικό θέμα.  

Παρασκευή 23 Νοεμβρίου 2012

Γιατί πέφτουν τα φύλλα;

Tα φύλλα χάνουν το πράσινο χρώμα τους και μετά πέφτουν. Για να πέσουν πρέπει να αρχίσει να λειτουργεί ένας ειδικός μηχανισμός μέσα στο φυτό. Στο μίσχο των φύλλων, μια σειρά από κύτταρα,  μικρά και χωρίς σκληρές ίνες στα τοιχώματά τους, σχηματίζουν μια ζώνη αποκοπής.Ειδικές ουσίες εκκρίνονται και κάνουν την σύνδεση μεταξύ των κυττάρων χαλαρότερη. Τελικά, η ζώνη αποκοπής σπάει κάτω από το βάρος του φύλλου ή και με την βοήθεια του ανέμου και το φύλλο πέφτει. 



Φύλλο βελανιδιάς (φωτ. Τ.Α.)
Η αποκοπή των φύλλων είναι ένα φυσιολογικό φαινόμενο που μπορεί να συμβεί ακόμη και το καλοκαίρι, λόγω ξηρασίας αυτή τη φορά. Δεν είναι λίγα τα φυτά της χλωρίδας μας που αποφυλλώνονται το καλοκαίρι και όχι το χειμώνα. Τα φυλλοβόλα πολυετή φυτά στη μεσογειακή χλωρίδα είναι η μειοψηφία, τα περισσότερα είναι αείφυλλα. Αύτο εξηγείται από το γεγονός ότι για τις κλιματικές μας συνθήκες η δύσκολή εποχή είναι το ξηρό και άνυδρο καλοκαίρι και όχι ο ήπιος, βροχερός χειμώνας. Αυτά συμβαίνουν στην «άγρια» φύση. Στους κήπους τα πράγματα είναι διαφορετικά. Εκεί μπορεί να επιζητούμε την φύτευση φυλλοβόλων, για τον ζεστό ήλιο που αφήνουν να περνά τον χειμώνα ή για το αισθητικό αποτέλεσμα των αλλαγών που υφίστανται τα φυτά το φθινόπωρο. Τα φύλλα κιτρινίζουν , αλλάζει το χρώμα του φυτού. Τα φύλλα πέφτουν, αλλάζει η μορφή του. Αυτά δίνουν στον κάτοικο της πόλης μιά καλή εικόνα της λειτουργίας της φύσης. 



BBGK
Η ήμι-φυσική λιμνούλα στον Βαλκανικό Βοτανικό Κήπο Κρουσσίων στο Κιλκίς (φωτ. Τ.Α.)

Τρίτη 20 Νοεμβρίου 2012

Γιατί τα φύλλα αλλάζουν χρώμα το φθινόπωρο;



Όσοι τριγυρνούν στα βουνά και τις εξοχές συστήνουν το φθινόπωρο σαν την καλύτερη εποχή για να επισκεφθεί κανείς ένα δάσος με φυλλοβόλα δέντρα. Αν βρεθείτε ποτέ φθινόπωρο στη βόρειο Ελλάδα, κάντε μια βόλτα μέχρι το πιό κοντινό βουνό και θα καταλάβετε. Η αλλαγή του χρώματος των φύλλων και η πτώση τους που έπεται, είναι μιά διαδικασία η οποία στο ελληνικό κλίμα κρατά μόνο λίγες μέρες αλλά το αισθητικό αποτέλεσμα είναι μοναδικό. Ποιός μηχανισμός είναι υπεύθυνος για αυτές τις αλλαγές; Η απάντηση βρίσκεται μέσα στα κύτταρα των φύλλων.
Εκεί μέσα βρίσκονται κάτι πολύ μικρά όργανα που ονομάζονται χλωροπλάστες. Η δουλειά που κάνουν οι χλωροπλάστες είναι να παράγουν την ενέργεια με την οποία θα λειτουργήσει το φυτό. Για την ακρίβεια, δεν παράγουν ενέργεια από το μηδέν, αλλά μετατρέπουν την ηλιακή ενέργεια σε χημική. Μέσα στους χλωροπλάστες υπάρχει μια ουσία, η χλωροφύλλη. Και τι χρώμα έχει αυτή; Πράσινο! Τα φυτά, είναι πράσινα λόγω της χλωροφύλλης. 
Όσο είναι άνοιξη ή καλοκαίρι το πράσινο κυριαρχεί και οι χλωροπλάστες δουλεύουν όλη μέρα. Τη νύχτα σταματούν. 


Parthenocissus tricuspidata
Ένα σβάιτς (Parthenocissus tricuspidata) το  Μάιο


Καθώς πλησιάζει το φθινόπωρο και η μέρα μικραίνει κι αρχίζουν οι συννεφιές και το θερμόμετρο πέφτει, τα πράγματα αλλάζουν για τα φυλλοβόλα φυτά. Σιγά-σιγά η χλωροφύλλη αποσύρεται μέσα απ' τα φύλλα και μαζί της χάνεται και το πράσινο χρώμα. Έτσι επικρατούν άλλες χρωστικές, όχι πράσινες αλλά με κίτρινες ή κόκκινες αποχρώσεις. 


Parthenocissus tricuspidata
Το ίδιο σβάιτς το Νοέμβριο


Η ιστορία όμως δεν τελειώνει εδώ, έχουμε και την πτώση των φύλλων. Γιατί πέφτουν αυτά; Τι σημασία έχει αυτό για τον ιδιοκτήτη ενός κήπου; 
Η συνέχεια στο επόμενο. 

Τετάρτη 14 Νοεμβρίου 2012

Σημύδες στην Ελλάδα

Η σημύδα (Betula pendula ή Betula alba) είναι ένα δασικό, φυλλοβόλο δέντρο της βόρειας και της κεντρικής Ευρώπης, πολύ κοινό στις περιοχές αυτές, κάτι σαν το πεύκο στα μέρη μας. Φυσικά εκεί, χρησιμοποιείται και σαν καλλωπιστικό. Στην Ευρώπη το νοτιότερο σημείο εξάπλωσης της σημύδας είναι το όρος Βαρνούντας, στην περιοχή των Πρεσπών και η Ροδόπη στην ανατολική Μακεδονία.  
Betula
Σημύδα στο ποτάμι του Αγ. Γερμανού κοντά στο ομώνυμο χωριό στις Πρέσπες. (φωτ. Τ.Α.)
Παρά το μεγάλο μέγεθός της, φτάνει τα 18-20 μ. σε ύψος με διάμετρο 7-10 μ., δεν έχει την «βαριά» και επιβλητική εμφάνιση ενός πεύκου, για παράδειγμα. Αντίθετα δείχνει λεπτοκαμωμένη, λυγερή θα μπορούσε να την πει κανείς. Αυτό οφείλεται στα λεπτά και ευλύγιστα κλαδιά της και στον λευκό φλοιό της. Επιπλέον ατραξιόν, τα ανοιξιάτικα λουλούδια και το χρυσοκίτρινο χρώμα που αποκτούν τα φύλλα πριν πέσουν το φθινόπωρο.

Betula
Η φυλλωσιά και ο λευκός φλοιός της σημύδας. (φωτ. Τ.Α.)
Στη χώρα μας χρησιμοποιείται -αν και όχι συχνά- σαν καλλωπιστικό σε πάρκα και μεγάλους κήπους της βόρειας Ελλάδας. Τα τελευταία χρόνια όμως «κατέβηκε» και στα κέντρα κήπου της Αττικής τουλάχιστον, οπότε φυτεύτηκε σε κήπους. Το κρύο, την ξηρασία, την υπερβολική υγρασία δεν τα φοβάται, μένει να δούμε πώς θα τα βγάλει πέρα με τη ζέστη. Τα πρώτα μηνύματα πάντως είναι θετικά.  


Τρίτη 13 Νοεμβρίου 2012

Eλαίαγνος

Είναι ένας αειθαλής θάμνος που φτάνει σε ύψος 3 μ. και αποκτά διάμετρο 4 μ. Κατά κύριο λόγο τον καλλιεργούμε για τη φυλλωσιά του που έχει αποχρώσεις του πράσινου, του κίτρινου ή του λευκού, ανάλογα με το είδος και την ποικιλία, με τα φύλλα να είναι δίχρωμα ή μονόχρωμα. Τα λευκοκίτρινα άνθη του, αν και μικρά είναι πολύ αρωματικά και επιπλέον εμφανίζονται σε εποχή που λίγοι θάμνοι ανθίζουν. Από το Νοέμβριο και για 2 μήνες περίπου γεμίζουν το χώρο με το άρωμά τους. 
ελαίαγνος
Elaeagnus x ebbingei "Limelight"
Αναπτύσσεται γρήγορα, προτιμώντας θέσεις ηλιόλουστες ή ημισκιερές. Ως προς το έδαφος, ο ελαίαγνος θα δυσκολευτεί όταν οι ρίζες του βρεθούν σε ένα άγονο, σκληρό, γεμάτο πέτρες π.χ., ασβεστώδες έδαφος. Αντίθετα, αν βρει καλό χώμα, γόνιμο και πλούσιο σε θρεπτικά στοιχεία θα αναπτυχθεί γρήγορα. Ευδοκιμεί ακόμη και σε παραθαλάσσιους κήπους καθώς δεν προβληματίζεται από τις ψεκάδες αλμυρού νερού που φέρνει ο αέρας. Δεν έχει πρόβλημα με την καλοκαιρινή ζέστη ενώ στο κρύο αντέχει ακόμη και αν το θερμόμετρο πέσει στους -10 ºC. 
Έχει καλή αντοχή στην ξηρασία. Αυτό σημαίνει ότι το χειμώνα οι ενήλικες ελαίαγνοι δεν θα χρειαστούν ποτίσματα ενώ το καλοκαίρι θα τους βοηθήσουμε με λίγες αρδεύσεις. Όμως τα νεαρά φυτά δεν πρέπει να τα αμελήσουμε, θέλουν πότισμα σε τακτά χρονικά διαστήματα μέχρι να εγκατασταθούν. Λίπασμα δίνουμε κάθε άνοιξη και φθινόπωρο επιλέγοντας κάποιο πλήρες και ισορροπημένο όπως το 20-20-20. 
Στην αγορά βρίσκουμε δύο είδη ελαίαγνου, τον Elaeαgnus x ebbingei και τον E. pungens. Οι κύριες διαφορές τους εντοπίζονται στο σχήμα και το μέγεθος. Ο Elaeαgnus x ebbingei έχει όρθιο σχήμα και καθόλου αγκάθια στα κλαδιά του, ενώ ο E. pungens είναι σφαιρικός με λεπτότερα κλαδιά, κάπως ακατάστατα που φέρουν αγκάθια. Υπάρχουν ποικιλίες και των δύο που έχουν κιτρινοπράσινα φύλλα, όπως η Limelight. Η τζιτζιφιά ή μοσχοϊτιά (Elaeagnus angustifolia), το μικρό ανθεκτικό δέντρο, είναι και αυτή είδος ελαίαγνου, αλλά δεν είναι της παρούσης στιγμής.

ελαίαγνος
Elaegnus x ebbingei

Συνήθως οι ελαίαγνοι φυτεύονται για να σχηματίσουν φυτικούς φράχτες, οι οποίοι γίνονται πυκνοί με κλάδεμα την άνοιξη, μετά την ανθοφορία. Λόγω των χειμωνιάτικων αρωματικών λουλουδιών τους συμφέρει να τους φυτέψουμε σε κάποιο μέρος του κήπου απ’ όπου περνάμε το χειμώνα. 

Ευδοκιμούν σε γλάστρα, αλλά δε θα αποκτήσουν το κανονικό τους μέγεθος. Φυσικά εκεί θα χρειαστούν συχνότερα ποτίσματα και λίπανση με υγρό σκεύασμα μια φορά το μήνα όλη την άνοιξη και το φθινόπωρο.